گل محمدی یکی از انواع گل رز است که عطر و بوی فوق‌العاده دارد. نام گل محمدی در کنار گلاب می‌آید که این گلاب در آشپزی استفاده شده و همچنین خواص درمانی دارد. بوته گل محمدی برای کاشت در باغچه منازل، انتخاب مناسبی است که علاوه بر جلوه زیبا، محیط اطراف خود را نیز عطرآگین می‌کند. اکنون این سوال پیش می‌آید که گل محمدی را چگونه می‌توان تکثیر کرد و چه نیازهایی دارد؟ در ادامه این مطلب به این سوالات پاسخ داده و شما را با ویژگی‌های انواع گل محمدی آشنا خواهیم کرد، پس تا انتها همراه ما باشید.
معرفی گل محمدی
در سال ۱۳۷۴ گل محمدی به عنوان گل ملی ایران به ثبت رسید و البته یکی از ۵ پایه اصلی گل رز در سرتاسر جهان شناخته می‌شود. اصلی‌ترین تولیدکنندگان این گل را می‌توان کشورهای بالکان، فرانسه، مراکش، ترکیه و ایران دانست. این گل با نام‌های دیگری همچون «گل سرخ»، «گل گلاب»، «گل سوری»، «گل چای» و «گل سرخ صد پر» نیز در ایران معروف است.
گل محمدی را می‌توان از جمله گل‌های مقاوم در برابر کم آبی معرفی کرد که کاربرد بسیار زیادی دارد. اغلب گونه‌های گل محمدی بومی قاره آسیا هستند، اما برخی از دیگر گونه‌ها در اروپا، شمال آمریکا و شرق آفریقا نیز یافت می‌شوند.
خصوصیات گل محمدی
گل محمدی درختچه‌ای است که تا ارتفاع ۲.۲ متر نیز می‌رسد. گل‌ها با حدود ۳۰ گلبرگ، روی شاخه‌هایی تیغ‌دار و استوانه‌ای شکل می‌رویند که روی شاخه‌ها شیاری دیده نمی‌شود. رنگ گلبرگ‌های این گل از صورتی تا سرخ رنگ متغیر است و بوی بسیاری خوبی دارند.
برگ‌های این گیاه مرکب شانه‌ای هستند و ۳ تا ۵ برگچه متقابل دندانه‌دار و کشیده دارند. میوه گل محمدی گوشتی و به صورت گرد یا تخم مرغی شکل است و با طول ۱.۵ سانتی‌متر زیر گلبرگ‌ها قرار می‌گیرد. دانه‌های گل محمدی داخل این میوه پرورش یافته و به عنوان بذر تکثیر گیاه جدید استفاده می‌شوند.
- نام انگلیسی: Damask Rose
- نام علمی: Rose Damascena
- خانواده: Rosacea
- دوره زندگی: چند ساله
انواع گل محمدی
گل محمدی در ایران دارای ۱۳ گونه بومی است که این گونه‌ها تنها یک بار در سال گل می‌دهند. البته در کشورهای دیگر، گونه‌های متنوعی از گل محمدی یافت می‌شود. گل محمدی را بر اساس زمان گلدهی به دو نوع مختلف تقسیم‌بندی می‌کنند:
- گل محمدی بهاره: این نوع گل، عمده‌ترین مزارع پرورش گل محمدی در ایران و جهان را پوشش می‌دهند و دارای گل‌هایی به رنگ صورتی هستند که در فصل بهار می‌رویند.
- گل محمدی پاییزه: این گل‌ها اغلب در مناطق با آب‌وهوای گرم‌تر رشد می‌کنند و گل‌های به رنگ صورتی و قرمز می‌دهند که در اواخر تابستان و اوایل پاییز قابل برداشت هستند.
تاریخچه گل محمدی
گفته می‌شود که گل محمدی همچون دیگر انواع گل رز، پیش از پیدایش انسان‌ها در کره زمین وجود داشته است. منشا اصلی پرورش این گل به یونان باستان باز می‌گردد، اما قدمت این گل در ایران نیز بیش از دیگر کشورها در طول تاریخ است. فرایند گلاب‌گیری و تقطیر گل محمدی، اولین بار در قرن هفتم میلادی انجام شد.
تاریخچه پرورش گل محمدی در ایران نیز به دوره هخامنشیان و استان فارس باز می‌گردد. در زمان صفویه نیز این گل به شهر کرمان برده شد و رفته رفته شهرهای بسیاری در ایران را پوشش داد. امروزه نیز ایران در کنار دیگر کشورها، به عنوان یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان گل محمدی و فراورده‌های آن در سراسر جهان شناخته می‌شود.
کاشت گل محمدی
اکنون باید به این سوال پاسخ دهیم که گل محمدی را چگونه تکثیر می‌کنند؟ این گیاه را با دو روش کاشت بذر و تکثیر هوایی پرورش می‌دهند که تکثیر هوایی شامل روش‌های قلمه زدن، خوابانیدن، پیوند زدن، استفاده از پا جوش و کشت بافت است.
۱. کاشت بذر
در مکان‌هایی که گل محمدی به صورت خودرو می‌روید، شیوه تکثیر گیاه از طریق بذر است که بذر گیاه روی زمین افتاده و در نهایت به گیاه جدیدی تبدیل می‌شود. در روش کاشت بذر گل محمدی به بذر این گیاه نیاز دارید که باید آن را پس از رسیدن میوه گیاه و سرخ شدن رنگ آن برداشت کنید و زمان آن از شهریور تا مهر ماه است.
در ادامه باید دانه‌های گیاه را خشک کرده و اوایل پاییز در ردیف‌هایی منظم و به فاصله ۲۰ سانتی‌متر بکارید. دانه‌ها را باید در عمق ۱ تا ۲ سانتی‌متری خاک قرار دهید و به طور منظم آبیاری کرده و علف‌های هرز آن را نیز جدا کنید. بذرها در بهار سال بعد از خاک بیرون می‌آیند و گیاه رشد خود در خارج از خاک را آغاز می‌کند.
۲. قلمه زدن
قلمه زدن را می‌توان مهم‌ترین روش تکثیر گل محمدی دانست، چراکه روشی ساده برای تکثیر تعداد زیادی قلمه از یک گیاه مادر است. همچنین این روش به هزینه و وقت زیادی نیاز ندارد. زمان قلمه زدن گل محمدی اواخر تابستان و فصل پاییز است که بهترین شرایط فراهم می‌شود. در این روش، گیاهی سالم و بدون بیماری را انتخاب کرده و از این گیاه، قلمه‌های به طول ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر و با قطر ۰.۵ تا ۱ سانتی‌متر ببرید.
قلمه‌ها را پس از برش، در یک گلدان بزرگ با خاک مناسب بکارید و روی آن‌ها را با پلاستیک بپوشانید تا شرایط تعریق گیاه فراهم شود. دقت کنید که در این مدت، محل نگهداری قلمه‌ها باید سایه باشد. زمانی که قلمه‌ها رشد خود را آغاز کردند و قوی‌تر شدند، می‌توانید آن‌ها را به بستر اصلی منتقل کنید.
۳. خوابانیدن
در این روش نیز تکثیر گل محمدی از طریق شاخه‌های آن انجام می‌شود، اما بر عکس قلمه زدن، از ابتدا نباید شاخه را برش داد. در روش خوابانیدن، ابتدا باید شاخه‌هایی بلند و نرم گیاه را انتخاب کرده و آن‌ها را به سمت پایین خم کنید. در ادامه روی شاخه‌ها خاک بریزید تا ریشه کنند. زمانی که شاخه گل محمدی ریشه کرد، آن را برش بزنید و در بستر موردنظر خود بکارید.
۴. پیوند زدن
با روش پیوند زدن می‌توان گونه‌های با ارزش و باکیفیت گل محمدی را تکثیر داد. البته بین دو گیاهی که به هم پیوند می‌زنید، باید هماهنگی وجود داشته باشد تا نتیجه مطلوبی حاصل شود. با پیوند زدن کیفیت گیاه افزایش یافته و مقاومت آن در برابر شرایط نامطلوب بیشتر می‌شود. پیوند زدن از طریق ایجاد برش و اتصال بخش‌هایی از دو گیاه به یکدیگر صورت می‌پذیرد که این کار به مهارت و سرعت زیادی نیاز دارد.
۵. استفاده از پا جوش
این روش تکثیر گل محمدی در ماه‌های پاییز و زمستان انجام می‌شود. هر گیاه مادر از سال سوم رویش به بعد، چندین پاجوش تولید خواهد کرد که باید این پاجوش‌ها را از گیاه مادری جدا کرده و در بستر مناسب رویش گیاه قرار دهید. در سال‌های اول از تکثیر گیاه به روش پاجوش، گل محمدی ضعیف بوده و گل کمتری تولید می‌کند، اما رفته رفته در طی ۳ سال به وضعیت مطلوب می‌رسد.
۶. کشت بافت
یکی از دیگر روش‌ها برای تکثیر گل محمدی را می‌توان کشت بافت و سلول گیاه معرفی کرد. در این روش، گیاه را پس از آماده‌سازی در ردیف‌های می‌کارند که فاصله هر دو ردیف ۳ تا ۴ متر است. همچنین فاصله بوته‌های کشت داده شده تیز باید بین ۳ تا ۳.۵ سانتی‌متر باشد تا شرایط مطلوب برای رشد گیاه فراهم شود.
علت گل ندادن گل محمدی
اگر انرژی کافی در دسترس گل محمدی قرار نگیرد، گیاه گل نمی‌دهند. اصلی‌ترین دلیل این کمبود انرژی نیز، نبود نور کافی خورشید است. اما دلایل دیگری مانند آبیاری کم، دمای نامطلوب و خاک نامناسب را می‌توان از دیگر دلایل گل ندادن گل محمدی معرفی کرد. در ضمن اگر مواد معدنی موردنیاز گیاه داخل خاک وجود نداشته باشید، گیاه ضعیف شده و گل نمی‌دهد.
نیازهای گل محمدی
اگر قصد کاشت و پرورش گل محمدی را در منزل خود دارید، ابتدا باید با نیازهای رویشی و شرایط کاشت این گل آشنا شوید. در ادامه این بخش درباره کلیه نیازهای این گیاه مانند آب، خاک، نور و… صحبت می‌کنیم.
آبیاری گل محمدی
گل محمدی نیز مانند هر گیاه دیگری برای رشد و ادامه زندگی به آب نیاز دارید، اما از ویژگی‌های مهم این گل می‌توان به مقاومت آن برای کاشت در مناطق کم آب اشاره کرد. این گیاه را باید در فواصل زمانی مشخص آبیاری کرد که یک گیاه بالغ فواصل آبیاری ۱۲ تا ۱۵ روز را نیز تحمل می‌کند. البته زمانی که درختچه گل محمدی کوچک‌تر است، به آب بیشتری نیاز داشته و باید در ابتدا فواصل زمانی آبیاری کوتاه‌تر باشد.
خاک مناسب برای گل محمدی
یکی از دیگر ویژگی‌های این گیاه را می‌توان امکان رشد آن در انواع خاک‌ها معرفی کرد. همین ویژگی موجب می‌شود تا گل محمدی را در مناطق مسطح، شیب‌دار، تپه‌ها و دیگر مناطق بکارند. همچنین گل محمدی تحمل شوری خاک تا حدود مشخصی را دارد، اما نباید میزان شوری از ۷۰۰۰ واحد بیشتر شود. در مجموع بهترین خاک برای رشد این گل را می‌توان خاک لومی با pH بین ۶ تا ۸ دانست.
فراموش نکنید که خاک مناسب رشد گیاه باید دارای مواد آلی باشد که این مواد آلی، از طریق اضافه کردن کود در دسترس گیاه قرار می‌گیرند. هر سال یا هر دو سال یکبار، کود حاوی نیتروژن، پتاسیم و فسفر را به خاک اضافه کنید.
نور و دمای مناسب برای گل محمدی
گل محمدی برای رشد و گلدهی به هیچ چیز به اندازه نور مستقیم خورشید نیاز ندارد! این گل بیشترین رویش خود را در مناطقی دارد که نور خورشید را به طور مستقیم دریافت می‌کنند و دریافت نور از پشت درختان و… شرایط مطلوبی برای این گیاه نیست. به طور کلی گل محمدی آفتاب دوست است و به سمت نور خورشید رشد می‌کند.
گل محمدی قبل از آغاز دوره گلدهی، نیازمند دمای ۰ تا ۵ درجه سانتی‌گراد به مدت ۱۵ روز است و با آغاز گلدهی نیز باید دمای هوا بین ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد باشد.
برداشت گل محمدی
مهم‌ترین مرحله پرورش گل محمدی را می‌توان برداشت گل دانست. این مرحله به بیشترین هزینه و زمان در میان سایر مراحل پرورش این گل نیاز دارد. چیدن گل محمدی با دست انجام می‌شود که باید گل را از بخش انتهای آن از شاخه جدا کرده و سپس داخل کیسه نخی، پنبه‌ای یا پلیمری بریزند. در نهایت نیز گل‌ها را به جعبه‌های چوبی انتقال می‌دهند. فرایند برداشت گل محمدی باید به گونه‌ای انجام شود که در هیچ یک از مراحل، گل‌ها فشرده نشوند.
موارد استفاده از گل محمدی
احتمالا شما نیز با آوردن نام گل محمدی، به یاد گلاب‌گیری می‌افتید، اما این گل دامنه کاربرد گسترده‌تری دارد. از انواع گل محمدی در رنگ‌ها و شکل‌های مختلف، در موارد زیر استفاده می‌شود:
- تهیه عطر
- استفاده در تولید محصولات آرایشی به عنوان خوشبوکننده
- استفاده از گلاب در صنعت گزسازی و تولید انواع شیرینی و مربا
- تهیه گل محمدی خشک شده برای استفاده در تهیه غذاها
- مصارف داروسازی اسانس گل محمدی
خواص گل محمدی
اکنون به این سوال می‌رسیم که گل محمدی چه خواص و فوایدی دارد؟ گلبرگ‌های این گل را به صورت تازه یا خشک شده، به صورت دمنوش تهیه کرده و مصرف می‌کنند. البته گل محمدی خشک را به عنوان چاشنی در تهیه برخی از نوشیدنی‌ها و کیک و شیرینی هم مورد استفاده قرار می‌دهند. پس از مصرف گل محمدی یا گلاب می‌توان از فواید آن بهره‌مند شد که این فواید به شرح زیر است:
- عصاره اتانولی موجود در گل محمدی همچون یک آرام‌بخش طبیعی عمل کرده و موجب خواص این گل برای کاهش اضطراب، افسردگی و دیگر ناآرامی‌های روانی می‌شود.
- مصرف دمنوش گل محمدی دارای فواید مختلفی برای سلامت قلب است. این گل ضربان قلب را تنظیم کرده و عملکرد قلب را بهبود می‌بخشد که نتیجه آن کاهش ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی است.
- ترکیبات موجود در این گیاه، اندام‌های مختلف در سیستم گوارش مانند معده و روده را تقویت می‌کنند تا فرایند هضم غذا به خوبی انجام شده و از بیماری‌های گوارشی مانند یبوست جلوگیری شود.
- دم کرده گل محمدی، التهاب مخاطی و زخم‌های گلو را کاهش می‌دهد و بدین طریق یک گیاه مفید برای درمان سرفه‌های خشک و حساسیت‌های سیستم تنفسی است.
- ویتامین‌ها و فنول‌ها در ساختار گل محمدی، موجب خواص آنتی اکسیدانی این گیاه می‌شود که از آسیب به سلول‌های پوستی و پیری پوست جلوگیری خواهد کرد.
- خواص ضد التهابی گل محمدی، به کاهش التهاب در محل زخم‌های پوست کمک کرده و سرعت بهبود آن‌ها را افزایش می‌دهد. برای بهره‌مندی از این خاصیت می‌توانید گل محمدی خشک و پودر شده را روی زخم بگذارید.
آیا گل محمدی سمی است؟
همان‌طور که گفتیم گلبرگ‌های گل محمدی را به صورت دمنوش یا گل محمدی خشک شده مصرف می‌کنند و نه تنها کاملا بی خطر است، بلکه خواص مختلفی برای بدن به همراه دارد. با این وجود، باید بدانید که مصرف میوه گل محمدی ممنوع است، چراکه موجب بروز واکنش‌های آلرژیک مانند تهوع، استفراغ، اسهال، گرفتگی معده، یبوست و حتی عوارض دیگر مانند خستگی و سردرد می‌شود.
زیبا، خوشبو و باخاصیت به سبک گل محمدی
در این مطلب به طور مفصل درباره گل محمدی صحبت کردیم و به معرفی ویژگی‌ها، خواص، نیازها و نحوه تکثیر این گل پرداختیم. انتخاب بسیاری از افراد برای گل کاشتن در باغچه منزل خود، گل محمدی است تا در فصل گلدهی از تماشای زیبایی گل‌ها و بوییدن عطر آن‌ها لذت ببرند.
اگر قصد خرید گل محمدی را دارید، باید به یکی از گل فروشی‌های شهر خود مراجعه کنید که البته اسنپ فود کار شما را آسان کرد است. شما می‌توانید از سرویس سفارش آنلاین گل و گیاه اسنپ فود استفاده کنید و گل‌های موردنظر خود را سفارش دهید تا به محل آدرس شما ارسال شوند.
نظر شما درباره گل محمدی و نگهداری از آن چیست؟ آیا تاکنون این گل را در باغچه منزل خود کاشته‌اید؟ لطفا نظرات و تجربیات خود را با ما و دیگر کاربران اسنپ فود به اشتراک بگذارید.
نظرات کاربران