وقتی سگی را به خانه خود میآورید، شاید انتظار نداشتهباشید که روزی با بیماری های سگ (Dog diseases) روبرو شوید. باوجوداینکه اکثر بیماریهای رایجی که سگها از آن رنج میبرند، خفیف هستند و اغلب بهراحتی درمان میشوند اما سایر بیماریها میتوانند شدید بوده و باعث آسیب غیرقابل جبران به حیوان یا حتی خود شما شوند. اگر صاحبان این حیوانات بامزه از بیماری های شایع در توله سگ (Common diseases in puppies) یا علائم سگ مریض آگاهی داشتهباشند، بهتر میتوانند قبل از پیشرفت بیماری از آن پیشگیری کنند.

با آگاهی به موقع از برخی بیماریهای خطرناک در سگها میتوان جلوگیری کرد.
اگرچه برخی از بیماری های خطرناک سگ ها (Dangerous diseases of dogs) ارثی یا غیرقابل پیشگیری هستند اما با داشتن آگاهی از بسیاری از شایع ترین بیماری های سگ میتوان جلوگیری کرد. در این مقاله قرار است درباره سیر تا پیاز مسائل و مشکلات سگها صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
بیماریهای خطرناک سگها و درمان آنها
بیماری های خطرناک سگ ها (Dangerous diseases of dogs) معمولا شامل موارد مهمی مثل کرم قلب (Heartworm in dogs)، دیستمپر سگ (Dog distemper)، آنفولانزای سگ (Dog flu)، پاروویروس سگ (canine parvovirus)، سرطان سگ (Dog Cancer) و هاری (Rabies) هستند که در ادامه درباره آنها توضیح خواهیم داد.
کرم قلب(Heartworm in dogs)

برخی از بیماریها در سگها از طریق نوازش سگ آلوده قابل انتقال هستند.
کرم قلب (Heartworm in dogs) توسط پشهها پخش میشود و میتواند باعث سرفه، بیحالی، مشکل در تنفس، بیماری قلبی و مرگ سگ شود. خوشبختانه داروهای زیادی برای جلوگیری از عفونت کرم قلب (Heartworm infections in dogs) وجود دارد. این بیماری از طریق برسهای مشترک، قلادهها، ملافهها و یا با نوازش یا دست زدن به سگ آلوده از سگی به سگ دیگر منتقل شود.
دیستمپر سگ (Dog distemper)
دیستمپر سگ (Dog distemper) توسط یک ویروس بسیار مسری ایجاد میشود. توله سگها و سگها معمولاً از طریق ذرات ویروس موجود در هوا یا ترشحات تنفسی سگهای آلوده به این بیماری مبتلا میشوند. سگهای آلوده بهطور معمول دچار آبریزش چشم، تب، چروک بینی، سرفه، استفراغ، اسهال، تشنج و فلج میشوند.
این بیماری جزو بیماری های کشنده سگ محسوب میشود اما خوشبختانه واکسن موثر برای محافظت از سگ زیبای شما در برابر این بیماری کشنده وجود دارد. در مورد دیستمپر در سگها (Dog distemper) پیشگیری کلیدی است و واکسیناسیون مؤثرترین راه برای پیشگیری از این بیماری است.
آنفولانزای سگ (Dog flu)
آنفلوانزای سگ (Dog flu) توسط نوعی ویروس ایجاد میشود و یک بیماری نسبتاً جدید در میان انواع بیماری های سگ است. از آنجایی که بیشتر سگها در معرض این ویروس قرار نگرفتهاند، سیستم ایمنی آنها قادر به پاسخگویی کامل به ویروس نیست و بسیاری از آنها در صورت قرار گرفتن در معرض این ویروس آلوده میشوند.

سرفه، تب و آبریزش بینی از علائم ابتلا به ویروس آنفولانزا در سگها است.
آنفولانزای سگ (Dog flu) از طریق ترشحات تنفسی و اشیاء آلوده پخش میشود. این ویروس میتواند تا 48 ساعت روی سطوح، تا 24 ساعت روی لباس و تا 12 ساعت روی دست افراد زنده بماند. سگهای مبتلا به آنفولانزا دچار سرفه، تب و آبریزش بینی میشوند. برای درمان این بیماری واکسن وجود دارد اما برای درمان بیماری توله سگ (puppy disease) بهتر است با دامپزشک مشورت کنید.
پاروو ویروس سگ
پاروو (canine parvovirus) توسط پاروویروس سگ (parvovirus) نوع 2 ایجاد میشود. این ویروس بسیار مسری است، به دستگاه گوارش حمله میکند و باعث تب، استفراغ و اسهال شدید خونی میشود. این بیماری از طریق تماس مستقیم بین سگها و همچنین از طریق مدفوع و سطوح آلوده منتقل میشود.
ویروس میتواند سال ها در خاک زنده بماند. تشخیص پاروو معمولاً شامل معاینه فیزیکی، آزمایش خون و آزمایش مدفوع است. درمان سگ مریض میتواند بسیار گران تمام شود و بسیاری از سگها علیرغم درمان میمیرند.
سرطان سگ
سرطان سگ ها (Dogs Cancer) یک بیماری شایع است و میتواند هر قسمتی از بدن آنها را درگیر کند. برخی از شایعترین انواع سرطان در سگ ها (Dogs Cancer) شامل لنفوم، تومورهای ماست سل، استئوسارکوم، همانژیوسارکوم و تومورهای غدد پستانی است.
علل سرطان در سگها (Dogs Cancer) بهطور کامل شناخته نشده است، اما عواملی مانند ژنتیک، قرار گرفتن در معرض سموم محیطی و سیستم ایمنی ضعیف ممکن است در بروز آن نقش داشتهباشند. برخی از علائم سگ مریض شامل تودهها یا برآمدگیها، کاهش وزن، از دست دادن اشتها، بیحالی، مشکل در تنفس و تغییر در رفتار است اما تشخیص دقیق باید توسط دامپزشک داده شود.
هاری (Rabies)
هاری (Rabies) یک بیماری سگ به انسان است که بر سیستم عصبی این حیوان تاثیر میگذارد و از طریق بزاق سگ آلوده منتقل میشود و در صورت عدم درمان میتواند جزو بیماری های کشنده سگ و انسان باشد. علائم هاری (Rabies) در سگها معمولا شامل تغییراتی در رفتار، مانند پرخاشگری، بیقراری و استرس است.

برای پیشگیری از هاری باید در زمان صحیح سگ را واکسینه کرد.
با پیشرفت بیماری، سگها ممکن است نسبت به لمس، نور و صدا حساس شوند و در بلع مشکل داشتهباشند. هیچ درمانی برای هاری (Rabies) وجود ندارد و درمان سگ مریض به مراقبتهای حمایتی محدود می شود. برای پیشگیری از هاری سگها باید واکسینه شوند.
بیماریهای عفونی در سگها
بیماری های سگ تنوع زیادی دارند و یکی از آنها بیماری عفونی سگ (Canine infectious disease) است که در ادامه چند فرم این بیماری را توضیح خواهیم داد:
بیماری تنفسیِ کنل کاف یا سرفه در سگ (Infectious tracheobronchitis or kennel cough)

بیماریهای تنفسی در سگها علاوه بر دستگاه تنفسی مسری هم هستند.
تراکئوبرونشیت عفونی یا Infectious tracheobronchitis or kennel cough یک بیماری تنفسی بسیار مسری در سگها است که توسط ترکیبی از ویروسها و باکتریها از جمله ویروس پاراآنفلوانزای سگ، آدنوویروس سگ و باکتری Bordetella bronchiseptica ایجاد میشود.
بیماری تنفسیِ کنل کاف یا سرفه در سگ یا Infectious tracheobronchitis or kennel cough معمولا از طریق تماس با سگهای آلوده پخش میشود. علائم سگ مریض میتواند شامل سرفههای خشک، گزنده، افتادگی، گرفتگی و ترشحات بینی باشد. در برخی موارد، سگ ها ممکن است تب، بیحالی و از دست دادن اشتها را نیز تجربه کنند.
عفونت گوش در سگها (Ear infections in dogs)
عفونت گوش یا Ear infections in dogs از بیماریهای شایع در سگها است که میتواند در اثر عوامل مختلفی از جمله آلرژی، انگل، وجود اشیاء خارجی در گوش و عفونتهای باکتریایی یا قارچی ایجاد شود. نژادهای خاصی از سگها مانند آنهایی که گوشهای فلاپی دارند، بیشتر مستعد عفونت گوش هستند.

خاراندن بیش از حد گوش در سگها میتواند نشانه عفونت گوش باشد.
علائم عفونت گوش در سگها (Ear infections in dogs) شامل لرزش سر، خاراندن گوش، قرمزی یا تورم مجرای گوش، ترشح یا بوی بد از گوش و حساسیت به لمس اطراف گوش است. تشخیص معمولا شامل معاینه فیزیکی و بررسی نمونهای از ترشحات گوش زیر میکروسکوپ است. تمیز کردن منظم گوشها میتواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کند.
خارش پوست و عفونتهای پوستی (Itchy skin and skin infections)
خارش پوست و عفونتهای پوستی یا Itchy skin and skin infections از مشکلات سلامتی رایج در سگها هستند که ممکن است توسط عوامل مختلفی از جمله آلرژی، انگل، عفونتهای باکتریایی یا قارچی و شرایط سلامت زمینهای ایجاد شوند.

با تجویز داروهای ضد قارچ میتوان بیماریهای پوستی را به طور کامل کنترل کرد.
علائم خارش پوست در سگها (Itchy skin and skin infections) شامل خاراندن، گاز گرفتن یا لیسیدن پوست، قرمزی یا التهاب و ریزش مو است. در موارد شدید، عفونتهای پوستی میتواند منجر به تب، بیحالی و از دست دادن اشتها شود. درمان سگ بیمار ممکن است شامل دارو برای مدیریت علائم، آنتیبیوتیک یا داروهای ضدقارچ برای درمان عفونت زمینهای و تغییر در رژیم غذایی یا محیطزیست سگ برای رسیدگی به هرگونه آلرژی یا شرایط بهداشتی باشد.
بیماریهای قارچی در سگها(Fungal diseases in dogs)
بیماریهای قارچی در سگها (Fungal diseases in dogs) شایع است و میتواند توسط انواع قارچها از جمله آسپرژیلوس، بلاستومایس و هیستوپلاسما ایجاد شود. این قارچها را میتوان در خاک، مواد آلی در حال پوسیدگی و فضولات پرندگان یافت. علائم بیماریهای قارچی سگ بسته به نوع قارچ و محل عفونت میتواند متفاوت باشد و معمولا شامل سرفه، مشکل در تنفس، تب، بیحالی، از دست دادن اشتها، ضایعات پوستی و لنگش است.
داروهای ضدقارچ، جراحی برای برداشتن بافت عفونی و مراقبتهای حمایتی مانند مایعات و تغذیه ممکن است برای مدیریت عفونت و جلوگیری از عود بیماری لازم باشد. اجتناب از قرار گرفتن سگ در معرض خاک آلوده یا سایر منابع اسپور قارچی میتواند به کاهش خطر این بیماری کمک کند.
بیماریهای روانی در سگها (Mental diseases in dogs)
پارانویا (paranoia) یک وضعیت سلامت روان است که با ترس و سوء ظن بیش از حد نسبت به دیگران مشخص میشود. سگها میتوانند رفتارهایی مانند پارس کردن بیش از حد، غرغر کردن، یا پنهان شدن از خود نشان دهند که ممکن است بیماری پارانویا (paranoia) سگ به نظر برسد. این رفتارها ممکن است ناشی از عوامل مختلفی از جمله ترس، اضطراب یا تجربیات آسیبزا در گذشته باشد.
اگر متوجه شدید که سگ شما رفتارهای پارانوئیدی از خود نشان میدهد، مهم است که او را برای معاینه و تشخیص کامل نزد دامپزشک ببرید. دامپزشک میتواند به تعیین علت زمینهای رفتار و ارائه گزینههای درمانی مناسب که ممکن است شامل دارو، اصلاح رفتار یا تغییرات محیطی باشد، کمک کند.
بیماریهای محیطی سگها (Environmental diseases of dogs)
گاهی محیط میتواند برای سگ یک تهدید محسوب شود و او را به بیماریهای زیر دچار کند:
انگلهای خارجی (کنه، کک و جرب) (parasites such as ticks, fleas and mange)

قرصهای ضدانگل بهترین راه برای جلوگیری از بیماریهای انگلی است.
انگلهای خارجی مانند کنه، کک و جرب (parasites such as ticks, fleas and mange) از مشکلات نسبتا رایج سگ هستند. کنههای محیط و ککهای سگهای دیگر میتوانند بیماریهایی مانند برخی از انواع کرمهای نواری را منتقل کنند. محصولات تاییدشده زیادی برای پیشگیری و درمان انگل سگ (dog parasite) وجود دارد که برای انتخاب بهترین محصول برای سگتان بهتر است با دامپزشک مشورت کنید.
اسهال و استفراغ سگ (diarrhea and vomiting)
اسهال و استفراغ یا diarrhea and vomiting از بیماریهای سگ هستند و میتوانند ناشی از عوامل مختلفی از جمله بیاحتیاطی در رژیم غذایی، عفونتها، انگلها و شرایط بهداشتی زمینهای باشند. علائم اسهال در سگها (dog diarrhea) میتواند شامل مدفوع شل یا آبکی، افزایش دفعات اجابت مزاج و زور زدن برای اجابت مزاج باشد.
استفراغ در سگها (dog vomit) میتواند منجر به کمآبی بدن و عدم تعادل الکترولیتها شود. تشخیص اسهال و استفراغ در سگها (diarrhea and vomiting) معمولا شامل معاینه فیزیکی و بررسی نمونه مدفوع یا استفراغ است. تغذیه و بهداشت مناسب میتواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کند.
بیماری چاقی سگ (Canine obesity disease)
چاقی (Canine obesity disease) نیز یکی از بیماریهای سگ است و میتواند منجر به طیف وسیعی از مشکلات سلامتی از جمله مشکلات مفصلی، بیماری قلبی و دیابت شود. چاقی در سگها (Canine obesity disease) معمولاً به دلیل ترکیبی از عوامل، از جمله تغذیه بیش از حد، ورزش نکردن، افزایش سن و شرایط سلامت زمینهای ایجاد میشود.

برای درمان چاقی در سگها ورزش، اصلاح رژیم غذایی و دارو پیشنهاد میشود.
علائم سگ بیمار میتواند شامل افزایش وزن بیش از حد، مشکل در تنفس، کاهش سطح انرژی و دشواری در ورزش باشد. تشخیص چاقی در سگها معمولا با معاینه فیزیکی و ارزیابی نمره وضعیت بدن سگ انجام میشود. درمان سگ چاق با تغییرات رژیم غذایی، اصلاح ورزش و در برخی موارد، دارو برای مدیریت بیماریهای زمینهای ممکن است. دامپزشکان پت شاپ آنلاین نیز میتوانند توصیههای لازم را در این زمینه به شما ارائه دهند.
بیماریهای تنفسی در سگها (Respiratory diseases in dogs)
بیماریهای تنفسی در سگها (Respiratory diseases in dogs) میتواند در اثر عوامل مختلفی از جمله عفونت، آلرژی و محرکهای محیطی ایجاد شود. تشخیص انواع بیماری های سگ در زمینه تنفس شامل معاینه فیزیکی، آزمایش خون و آزمایشهای تصویربرداری مانند اشعه ایکس یا سی تی اسکن است. آنتیبیوتیکها درمان متداول این بیماری هستند.
تلوتلو خوردن در سگها (Stumbling dog)
علت تلو تلو خوردن سگ (Stumbling dog) میتواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله اختلالات عصبی، مشکلات اسکلتی عضلانی و شرایط متابولیک باشد. برخی از شایعترین علل تلو تلو خوردن در سگها (Stumbling dog) عبارتند از:
- بیماری دهلیزی گوش داخلی یا Atrium disease
- آرتریت یا arthritis
- بیماری دیسک بین مهرهای یا Intervertebral disc disease
- هیپوگلیسمی یا hypoglycemia
- مسمومیت (poisoning)
تشخیص علت تلو تلو خوردن سگ (Stumbling dog) معمولا شامل معاینه فیزیکی، آزمایش خون و آزمایشهای تصویربرداری مانند اشعه ایکس یا سیتیاسکن و درمان شامل دارو برای مدیریت علائم مانند مسکنها یا داروهای ضدالتهابی، و مراقبتهای حمایتی مانند فیزیوتراپی یا تغییر در رژیم غذایی است.
بیماریهای غیرعفونی در سگها (Non-infectious diseases in dogs)
دیابت (diabet) در سگها یکی از انواع بیماریهای سگ است که بر نحوه پردازش گلوکز (قند) بدن آنها تأثیر میگذارد. دو نوع دیابت در سگها وجود دارد: نوع 1 و نوع 2. دیابت نوع 1 زمانی رخ میدهد که لوزالمعده قادر به تولید انسولین کافی نباشد.

بیماری دیابت در سگها به طور معمول شایع است.
دیابت نوع 2 زمانی رخ میدهد که بدن در برابر انسولین مقاوم شود و پانکراس قادر به تولید انسولین کافی برای جبران نباشد. علائم دیابت در سگها شامل افزایش تشنگی و ادرار، کاهش وزن، افزایش اشتها، بیحالی و تغییر در بینایی است. انسولین درمانی، تغییرات رژیم غذایی و ورزش برای کمک به مدیریت سطح قند خون انجام میشود.
بیماری دیسپلازی مفصلی لگنی سگها (Pelvic joint dysplasia disease in dog)
دیسپلازی مفصل لگن (Pelvic joint dysplasia disease in dog)که بهنام دیسپلازی هیپ (Hip dysplasia) نیز شناخته میشود، یک بیماری ژنتیکی است که مفاصل ران سگها را تحت تاثیر قرار میدهد. این بیماری بیشتر در سگهای نژاد بزرگ و غول پیکر دیده میشود اما میتواند در نژادهای کوچکتر نیز رخ دهد. این بیماری زمانی رخ میدهد که مفصل ران به درستی رشد نمیکند و منجر به بیثباتی و در نهایت آرتروز میشود.
علائم دیسپلازی مفصل لگن در سگها (Pelvic joint dysplasia disease in dog) میتواند شامل مشکل در ایستادن یا راه رفتن، لنگش، بیمیلی به ورزش و درد در ناحیه لگن باشد. درمان سگ با مدیریت وزن، اصلاح ورزش، مدیریت درد و جراحی یا تعویض کامل مفصل ران میسر است.
بیماری کلیوی سگ(Dogs kidney disease)
بیماری کلیوی یا kidney disease یکی از انواع بیماریهای سگ بهویژه در سگهای مسن است که توسط عوامل مختلفی از جمله ژنتیک، عفونتها، سموم و بیماریهای زمینهای ایجاد میشود. علائم این بیماری در سگها شامل افزایش تشنگی و ادرار، کاهش اشتها، کاهش وزن، استفراغ، اسهال، بیحالی، ضعف، کمخونی و تغییر در رفتار است. تغییرات رژیم غذایی، دارودرمانی، دیالیز و پیوند کلیه از گزینههای درمانی است. حفظ هیدراتاسیون و تغذیه مناسب میتواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کند.
سفتی و درد مفاصل در سگ (Joint stiffness and pain in dogs )
سفتی و درد مفاصل (Joint stiffness and pain in dogs ) یکی از انواع بیماریهای سگ بهخصوص با افزایش سن است که توسط عوامل مختلفی از جمله آرتریت، دیسپلازی مفصل ران و سایر بیماریهای مفصلی ایجاد میشود. علائم بیماری شامل لنگیدن، دشواری در ایستادن یا راه رفتن، بیمیلی به ورزش، تورم در مفاصل و تغییرات رفتاری مانند تحریکپذیری یا پرخاشگری است. این بیماری با کمک دارو، مدیریت وزن، اصلاح ورزش و در برخی موارد، جراحی برای ترمیم یا جایگزینی مفصل آسیبدیده قابل درمان است.
بیماری مسری سگ به انسان(Contagious disease of dogs to humans)
علاوه بر هاری که در بالاتر درباره آن توضیح دادیم، هپاتیت سگ یا Canine hepatitis نیز یک بیماری ویروسی مسری است که توسط آدنوویروس سگ، نوع 1 (CAV-1) ایجاد میشود و بسیار مسری است. ویروس از طریق تماس با ادرار، مدفوع یا بزاق آلوده و همچنین از طریق اشیاء آلوده مانند کاسه غذا یا ملحفه پخش میشود.
علائم هپاتیت سگ (Canine hepatitis) شامل تب، بیحالی، از دست دادن اشتها، استفراغ، اسهال، درد شکم و یرقان (زرد شدن پوست و چشم ها) است. در موارد شدید، سگها ممکن است علائم عصبی مانند تشنج یا کما را نیز نشان دهند. تشخیص هپاتیت سگ (Canine hepatitis) با معاینه فیزیکی و آزمایش خون صورت میگیرد. گزینههای درمانی ممکن است شامل آنتیبیوتیک برای درمان عفونتهای باکتریایی ثانویه و مراقبتهای حمایتی مانند مایعات و تغذیه باشد.
بیماریهای دهان و دندان در سگها(Oral diseases in dogs)
بیماری دهان و دندان (Oral diseases in dogs) یکی از بیماریهای سگ است که میتواند ناشی از عوامل مختلفی مانند بهداشت نامناسب دندان، ژنتیک و رژیم غذایی باشد و منجر به از دست دادن دندان، بیماری لثه و عفونت شود. علائم بیماریهای دندانی در سگها شامل بوی بد دهان، تجمع رنگ زرد یا قهوهای روی دندانها، تورم یا خونریزی لثهها، مشکل در خوردن یا جویدن، تحریکپذیری یا پرخاشگری باشد.

در مواقع خاص دندان خراب در بیماریهای دندانی سگ کشیده میشود.
مراقبت منظم از دندانهای سگ میتواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کند که شامل مسواک زدن منظم دندانها، تهیه اسباب بازیهای دندانی و معاینات منظم توسط دامپزشک است. درمان بیماریهای دندانی در سگها (Oral diseases in dogs) ممکن است شامل دارودرمانی و کشیدن دندان است.
درمان خانگی بی حالی سگ
پاروو ویروس یا بیماری سگ پاروا (canine parvovirus) که در بالاتر از آن صحبت کردیم، یک بیماری ویروسی بسیار مسری است که از جمله علائم آن بیحالی سگ است. درمان خانگی بی حالی سگ با جایگزینی الکترولیتها و سپس رساندن سریع سگ به بیمارستان برای درمان حرفهای انجام میشود.
گرمازدگی نیز میتواند برای سگ مهربان شما کشنده باشد. در روزهای گرم هرگز حیوان خانگی خود را در ماشین رها نکنید. هر سگی که علائم گرمازدگی مانند بیحالی را نشان میدهد باید فورا به یک منطقه سایهدار برده شود و با حولههای سرد و مرطوب خنک شود. درمان خانگی بیحالی سگ در زمان گرمازدگی ریختن آب خنک روی بدن سگ و پاک کردن سریع آن است.
بیماریهای خاص انواع سگ(Specific diseases of dogs)
سگهای شیتزو مستعد ابتلا به انواع مختلفی از مسائل بهداشتی هستند. بیماری های سگ شیتزو (Diseases of Shih Tzu dogs) معمولا عبارتند از:
- سندرم راه هوایی براکی سفالیک ( Brachycephalic airway syndrome)
- لوکساسیون کشکک (Patella luxation)
- دیسپلازی هیپ (Hip dysplasia)
- مشکلات چشمی (Eye diseases)
- مشکلات دندانی (Dental diseases)
- آلرژی (Allergies)
- عفونت گوش (Ear infection)

برای تمیز کردن چشم سگها از قطرههایی که دامپزشک تجویز میکند استفاده کنید.
هاسکیها بهطورکلی یک نژاد سالم هستند، اما مانند همه سگها آنها نیز مستعد ابتلا به برخی از مشکلات سلامتی هستند. بیماری های سگ هاسکی (Husky dog diseases) عبارتند از:
- دیسپلازی هیپ (Hip dysplasia)
- مشکلات چشمی(Eye diseases)
- آلرژیهای پوستی (Skin allergies)
- کمکاری تیروئید (Hypothyroidism)
- پیچخوردگی معده (Gastric torsion)
- صرع (Epilepsy)
سخن پایانی
بیماری های سگ انواع مختلفی دارند ولی بسیاری از آنها قابل پیشگیری و درماناند. هنگام بیمار شدن سگ قشنگتان حتما سعی کنید بهسرعت به دامپزشک مراجعه کنید.
نظرات کاربران