اسراف مواد غذایی یک مشکل جهانی است که نه تنها پیامدهای اقتصادی و اجتماعی آن دامن گیر جهان مدرن شده بلکه تاثیرات مخرب محیط زیستی آن نیز قابل توجه است. این تاثیرات بسیار گسترده بوده و شامل تولید گازهای گلخانه‌ای و آلودگی منابع آبی و خاکی می‌باشد.

تولید گازهای گلخانه‌ای

یکی از مهم‌ترین تاثیرات زیست محیطی ناشی از انباشت زباله‌های تر نقش آن‌ها در تولید گازهای گلخانه‌ای است. به گفته سازمان غذا  و کشاورزی (FAO)، اسراف مواد غذایی و انباشت زباله‌های تر مسئول 8 درصد از تولید گازهای گلخانه‌ای در جهان است.

تاثیر گرمایشی گاز متان در یک دوره 100 ساله، 25 برابر گاز کربن دی اکسید است. وقتی زباله‌های مواد غذایی به خوبی مدیریت نشوند گاز متان تولید می‌کنند و این گاز وارد اتمسفر شده و موجب افزایش گرمای کره زمین، تغییرات اقلیمی و سایر مشکلات مانند تغییرات ناگهانی و شدید آب و هوا، افزایش سطح دریاها و اخلال در اکوسیستم می‌شوند.

آلودگی آب‌ها

زباله‌های تر نقش بسزایی در کیفیت منابع آبی نیز دارند. وقتی زباله‌های مواد غذایی در محل‌های دفن زباله دپو می‌شوند، شیرابه‌هایی تولید می‌کنند که وارد خاک شده و راه خود را به منابع زیرزمینی آب پیدا می‌کنند. همان منابع آبی که از آن‌ها برای آشامیدن استفاده می‌کنیم. این موجب کاهش کیفیت آب و افزایش باکتری‌ها و عوامل بیماری‌زا شده و سلامت جامعه را به خطر می‌اندازد.

علاوه بر این ضایعات مواد غذایی به آلودگی مواد مغذی در آبراه‌ها می‌انجامد که موجب افزایش رشد جلبک‌ها و کاهش اکسیژن محیط‌های آبی می‌شود و در نتیجه مناطق مرده‌ای ایجاد می‌شود که ماهی‌ها و سایر آبزیان نمی‌توانند در آن‌ها زنده بمانند.

مصرف منابع خاکی

اسراف مواد غذایی موجب هدر رفت منابع خاکی نیز می‌باشد. تولید مواد غذایی نیاز به مقادیر زیادی خاک، آب و انرژی دارد. وقتی مواد غذایی را دور می‌ریزیم تمام این منابع را هدر داده‌ایم که موجب تخریب منابع طبیعی است.

علاوه بر این وقتی غذایی را دور می‌ریزیم، نیاز به منابع خاکی بیشتری برای تولید بیشتر مواد غذایی ایجاد می‌شود تا جوابگوی تقاضای بازار باشد که منجر به از بین رفتن جنگل‌ها و منابع طبیعی می‌شود. این نه تنها موجب مصرف بیشتر منابع خاکی شده بلکه اثرات قابل توجهی بر تنوع زیستی و بقای گونه‌های در معرض خطر دارد.

کاهش اسراف مواد غذایی برای کاهش اثرات زیست محیطی

برای اینکه اثرات زیست محیطی ناشی از انباشت زباله‌های مواد غذایی را کاهش دهیم نیاز است که اسراف مواد غذایی در تمام بخش‌های زنجیره تامین مواد غذایی کاهش یابد. این شامل کاهش اسراف در مرحله تولید، نگهداری و بسته‌بندی، توزیع و مصرف می‌باشد.

در بخش تولید کشاورزان می‌بایست از روش‌های نوین کشاورزی استفاده کنند که میزان تولید را افزایش و میزان ضایعات را کاهش می‌دهند. همچنین استفاده از تکنولوژی‌های به روز در بخش حمل و نقل و نگهداری محصولات می‌تواند موجب کاهش ضایعات مواد غذایی شوند.

در بخش مصرف نیز، راه‌های زیادی وجود دارد که افراد بتوانند اسراف مواد غذایی و تاثیرات زیست محیطی آن را کاهش دهند. این شامل داشتن برنامه هفتگی غذا برای اجتناب از خرید مواد غذایی اضافی، استفاده از باقیمانده غذاها در دستور پخت‌های جدید و نگهداری صحیح مواد غذایی برای افزایش طول عمر آن‌ها می‌باشد.

در نتیجه تمام این فعالیت‌ها شاهد تاثیرات قابل توجه زیست محیطی مانند کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای، حفظ منابع طبیعی و حفاظت از منابع آب خواهیم بود. اما برای دستیابی به این موارد تدوین قوانین و برنامه‌های تشویقی برای کاهش اسراف مواد غذایی ضروری است. از آنجایی که مشکل ضایعات مواد غذایی یک مشکل جهانی است، کاهش اثرات زیست محیطی آن نیز نیازمند تلاش مشترک در تمام سطوح سیستم غذایی از جمله کشاورزان، تولید کنندگان مواد غذایی، توزیع کنندگان، مصرف کنندگان و سیاست‌گذاران است.

با اجرای استراتژی‌های کاهش اسراف مواد غذایی مانند افزایش بهره‌وری تولید و فرآیندهای توزیع، بهبود فناوری‌های انبارداری و ذخیره‌سازی و اجرای برنامه‌های بازتوزیع مواد غذایی، نه تنها می‌توان اثرات زیست محیطی ضایعات مواد غذایی را کاهش داد و به یک سیستم غذایی پایدارتر دست یافت، بلکه تاثیرات اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی را نیز حاصل کرد. چرا که یک سیستم غذایی پایدار در کنار کاهش آلودگی‌ها به بهبود سطح سلامت جامعه منجر خواهد شد.