کاج مطبق، با شاخه‌های طبقه‌ای و برگ‌های سوزنی‌شکلش، گویا جنگلی مینیاتوری است که طبیعت را به گوشه‌ای از منزل شما می‌آورد. این گیاه باشکوه با اصالت استرالیایی، با نام علمی Araucaria، به دلیل شباهت ظاهری به درخت کاج، به این نام معروف شده است. نگهداری از این گیاه شاید در نگاه اول کمی چالش‌برانگیز به نظر برسد، اما با کمی آشنایی با نیازها و شرایطش، می‌توانید به راحتی در منزل یا آپارتمان خود از آن نگهداری کنید و از تماشای زیبایی‌اش لذت ببرید. در این مقاله اسنپ فود، با کاج مطبق، انواع، روش‌های نگهداری و تکثیر و همچنین بیماری‌های آن به طور کامل آشنا می‌شوید.

 معرفی کاج مطبق

گل کاج مطبق از انواع گل آپارتمانی و در واقع نوعی مخروطی همیشه سبز از خانواده Araucariaceae است. این گیاه در زیستگاه طبیعی خود می‌تواند تا ارتفاع 60 متر رشد کند و تنه‌ای با قطر 3 متر داشته باشد! اما نگران نباشید، در محیط آپارتمان معمولا تا 2 متر بیشتر رشد نمی‌کند و شما می‌توانید به راحتی از آن نگهداری کنید. برگ‌های سوزنی شکل و شاخه‌های منظم و طبقه‌ای، از ویژگی‌های ظاهری این گیاه هستند که آن را از سایر گیاهان متمایز می‌کند.

انواع کاج مطبق

این گیاه دارای انواع مختلفی است که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. در این بین، کاج مطبق هتروفیلا متداول‌ترین و محبوب‌ترین نوع آن است. در ادامه با برخی از گونه‌های مختلف این گیاه آشنا می‌شویم:

کاج مطبق کوکی ئی (Araucaria columnaris)

این گونه با ظاهر بلند و باریک خود شبیه یک ستون سرسبز است و به همین دلیل به “کاج ستونی” نیز معروف است. گل کاج مطبق کوکی ئی بومی کالدونیای جدید است و در زیستگاه طبیعی خود می‌تواند تا 60 متر رشد کند. شاخه‌های این گونه به طور متراکم به تنه چسبیده‌اند و ظاهری فشرده و منظم به گیاه می‌بخشند و همچنین برگ‌های آن نیز نسبت به سایر گونه‌ها کوچک‌تر و فشرده‌تر هستند.

کاج مطبق هتروفیلا (Araucaria heterophylla)

کاج مطبق هتروفیلا، که معمولا همه افراد آن  با نام “کاج نورفولک” می شناسند، گزینه محبوبی برای نگهداری در خانه است. این گونه زیبا با شاخه‌های طبقه‌ای و برگ‌های سوزنی نرم که در چهار ردیف منظم روی شاخه‌ها قرار گرفته‌اند، جلوه‌ای خاص و دلنشین به فضا می‌بخشد. کاج نورفولک اصالتاً از جزیره نورفولک استرالیا آمده و به دلیل ظاهر منحصر به فردش، علاقه‌مندان زیادی دارد.

کاج مطبق بلند اکسلسا (Araucaria excelsa)

گونه‌ی دیگری از کاج‌های مطبق، با نام “کاج نورفولک بلند” به ارتفاع چشمگیر 70 متر می‌رسد. این درخت باشکوه، مثل اسم خود، زادگاهش جزیره نورفولک است و با شاخه‌های افقی و طبقه‌ای و برگ‌های سوزنی شکل سبز تیره، نمایی بی‌نظیر در طبیعت اطرافش خلق می‌کند.

کاج مطبق کونینگهامی (Araucaria cunninghamii)

در شرق استرالیا و در قلب جنگل‌های بارانی، گونه‌ای از کاج مطبق با نام “کاج Hoop Pine” یا کاج کونینگهامی رشد می‌کند. این درخت باشکوه با تنه‌ای مستقیم و استوانه‌ای، می‌تواند تا ارتفاع شگفت‌انگیز 60 متر بلند شود. برگ‌های سوزنی ریز و تیز آن به رنگ سبز روشن هستند و بسیار دلنشین است.

کاج مطبق اکس گلوکا (Araucaria ex glauca)

“کاج نورفولک آبی” با برگ‌های آبی-سبز خیره‌کننده‌اش، گونه‌ای کمیاب و منحصربه‌فرد از این گیاه است که به راحتی از سایر گونه‌ها قابل تشخیص است. این گیاه زیبا که اصالتاً به جزیره نورفولک برمی‌گردد، با رنگ خاص برگ‌هایش، جذابیت زیادی برای علاقه‌مندان به گل و گیاه دارد و گرچه کمیاب‌تر از سایر اعضای خانواده خود است، اما نمی‌توان از گیاه آبی رنگ گذشت!

 روش های نگهداری گل کاج مطبق

کاج مطبق هم درست مثل گل فیتونیا به توجه و مراقبت احتیاج دارد. برای نگهداری از این گیاه در آپارتمان باید به نکات مهمی توجه کرد. در ادامه به بررسی این نکات می‌پردازیم:

• نور: این گیاه عاشق نور است، اما نه هر نوری! نگهداری این گیاه در خانه نیازمند نور غیرمستقیم است. بهترین مکان برای قرار دادن آن، نزدیک پنجره‌ای است که نور مستقیم خورشید به آن نخورد. پنجره‌های جنوبی و غربی معمولاً مکان‌های مناسبی برای قرار دادن این گیاه هستند. برای اینکه تمام قسمت‌های گیاه به طور یکنواخت نور دریافت کنند و از رشد نامتقارن آن جلوگیری شود، گلدان را به صورت هفتگی بچرخانید. همچنین توجه داشته باشید که نور خیلی کم باعث شل شدن و افتادگی شاخه‌ها می‌شود.
• آبیاری: مهم‌ترین نکته در آبیاری کاج مطبق تعادل است! لازم است بدانید آبیاری بیش از حد باعث پوسیدگی ریشه و در نهایت مرگ گیاه می‌شود. بهترین زمان آبدهی کاج مطبق وقتی است که سطح خاک گلدان تا عمق 2-3 سانتی‌متر خشک شده باشد، پس هربار خاک را چک کنید وسپس برای آبیاری گلتان اقدام کنید. درنظر داشته باشید که برای آبیاری از آب بدون کلر استفاده کنید و اجازه دهید آب اضافی از زیر گلدان خارج شود. نکته آخر در این بحث اینکه در فصل زمستان طبعا رشد گیاه کندتر می‌شود و لازم است میزان آبیاری را کاهش دهید.
• رطوبت: همان ابتدا دانستیم گل کاج مطبق بومی مناطق مرطوب است پس درنظر داشته باشید که این گیاه به رطوبت بالا نیاز دارد. برای تامین رطوبت مورد نیاز می‌توانید از روش‌های مختلفی استفاده کنید:
  • غبارپاشی روزانه: با استفاده از یک اسپری آب پاش، برگ‌های گیاه را روزانه غبارپاشی کنید. توجه داشته باشید که آب روی تنه گیاه ریخته نشود.
  • قرار دادن ظرف آب در کنار گلدان: یک ظرف آب را در کنار گلدان کاج مطبق قرار دهید تا با تبخیر آب، رطوبت محیط افزایش یابد.
  • استفاده از دستگاه بخور سرد: استفاده از دستگاه بخور سرد نیز می‌تواند به تامین رطوبت مورد نیاز گیاه کمک کند.
  • ایجاد جزیره: زیرگلدانی را پر از سنگریزه کنید و تا نیمه آن را آب بریزید. گلدان را روی سنگریزه‌ها قرار دهید به طوری که کف گلدان با آب تماس نداشته باشد. با تبخیر آب، رطوبت مورد نیاز گیاه تامین می‌شود.

• خاک: کاج مطبق برای رشد و نمو به خاکی با زهکشی خوب و PH کمی اسیدی نیاز دارد. این گیاه در سال، فقط یک طبقه به شاخه‌هایش اضافه می‌کند و دریافت مواد غذایی کافی، باعث افزایش تعداد برگ‌ها در هر طبقه می‌شود.خاک مناسب برای این گیاه باید آب اضافی را به راحتی از خود عبور دهد و در عین حال، مواد مغذی لازم را برای گیاه فراهم کند. ترکیب خاک برگ، پیت ماس و پرلیت می‌تواند گزینه مناسبی برای این گیاه باشد. یک ترکیب مناسب خاک برای این گیاه می‌تواند به صورت 50 درصد خاک گلدان، 30 درصد ماسه و 20 درصد سنگ ریزه باشد.

نکته: در صورتی که خاک گل کاج مطبق شما زهکشی مناسبی ندارد، می‌توانید مقداری ماسه یا سنگ ریزه به آن اضافه کنید. همچنین می‌توانید از خاک آماده برای این گیاه استفاده کنید. این خاک‌ها معمولاً مخلوطی از خاک گلدان، پیت ماس و پرلیت هستند.

• کوددهی: برای تقویت و رشد بهتر کاج مطبق می‌توانید در فصل بهار و تابستان، هر دو هفته یکبار از کود سه بیست یا کود مخصوص گیاهان آپارتمانی استفاده کنید. در فصل پاییز و زمستان به دلیل کاهش رشد گیاه، نیازی به کوددهی نیست. قبل از کوددهی مطمئن شوید که خاک گلدان مرطوب باشد. همچنین از کوددهی بیش از حد خودداری کنید زیرا می‌تواند باعث سوختگی ریشه گیاه شود.
•  دما: دمای مناسب برای نگهداری کاج مطبق بین 18 تا 25 درجه سانتی‌گراد است. این گیاه به تغییرات ناگهانی دما حساس است و سرما یا گرمای شدید می‌تواند به آن آسیب برساند. در فصل زمستان گیاه را از منابع گرمایشی مانند شوفاژ و بخاری دور نگهدارید و در فصل تابستان آن را در معرض نور مستقیم خورشید قرار ندهید.
• گلدان مناسب: انتخاب گلدان مناسب برای این گیاه بسیار مهم است. گلدان باید اندازه مناسبی داشته باشد و نه خیلی بزرگ باشد و نه خیلی کوچک. گلدان بزرگ باعث می‌شود آب زیادی در خاک باقی بماند و ریشه گیاه پوسیده شود. گلدان کوچک نیز باعث محدود شدن رشد ریشه و در نهایت توقف رشد گیاه می‌شود. هنگام انتخاب گلدان به زهکشی آن نیز توجه کنید. گلدان باید دارای سوراخ‌های زهکشی مناسب باشد تا آب اضافی از آن خارج شود.
• هرس کاج مطبق: برای حفظ زیبایی و فرم متقارن این گیاه، گاهی نیاز به هرس ملایم آن خواهید داشت. هرس این گیاه شامل کوتاه کردن شاخه‌های بیش از حد بلند و چیدن شاخه‌های پایینی و زرد شده است. بهار و پاییز، بهترین زمان برای انجام این کار است. هنگام هرس، با استفاده از ابزار تیز و تمیز، مراقب شاخه‌های اصلی گیاه باشید و از هرس شدید خودداری کنید. بهتر است هرس را در چند مرحله انجام دهید تا گیاه دچار شوک نشده و به رشد خود ادامه دهد.

با رعایت این نکات، می‌توانید از گیاه خود به خوبی مراقبت کنید و از زیبایی آن در فضای خانه یا محیط کار لذت ببرید. در پاسخ به سوال چگونه رشد کاج مطبق را زیاد کنیم باید گفت که نیاز نیست کارهای عجیب غریب انجام دهید. کافی‌ست به توصیه‌های قبلی عمل کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید. عمر کاج مطبق در صورتی که در شرایط مناسب نگهداری شود، می‌تواند بسیار طولانی باشد.

شیر دادن به کاج مطبق

شاید در فضای مجازی مطالبی در مورد فواید شیر برای گیاهان دیده باشید و این سوال برایتان پیش آمده باشد که آیا شیر برای کاج مطبق هم مفید است؟ باید بدانید که استفاده از شیر برای این گیاه نه تنها مفید نیست، بلکه می‌تواند به آن آسیب هم برساند. درست است که شیر حاوی مواد مغذی است، اما باکتری‌های موجود در آن در خاک تجزیه می‌شوند و چربی شیر هم با پوشاندن سطح خاک، تنفس ریشه را دشوار می‌کند. این موضوع باعث ایجاد بوی بد، پوسیدگی ریشه و حتی جذب آفات می‌شود. بهتر است به جای شیر، از روش‌های مناسب و علمی برای تقویت کاج مطبق مانند آبیاری صحیح، نور کافی، رطوبت مناسب و کوددهی استفاده کنید.

خواص کاج مطبق

این گیاه آپارتمانی علاوه بر زیبایی و ظاهر جذابش، فواید دیگری هم برای فضای منزل شما دارد. در اینجا به برخی از خواص کاج مطبق در منزل اشاره می‌کنیم:

• تصفیه هوا: این گیاه آپارتمانی مانند بسیاری از گیاهان آپارتمانی، قابلیت تصفیه هوا را دارد. این گیاه می‌تواند سمومی مانند فرمالدئید، بنزن و تری کلرواتیلن را از هوا جذب کند و به بهبود کیفیت هوای داخل منزل کمک کند.
• افزایش رطوبت: همانطور که قبلاً ذکر شد، این درختچه به رطوبت بالا نیاز دارد و در نتیجه می‌تواند به افزایش رطوبت هوای داخل منزل کمک کند. این موضوع می‌تواند برای افرادی که از خشکی پوست و یا مشکلات تنفسی رنج می‌برند، مفید باشد.
• کاهش استرس: مطالعات نشان داده است که نگهداری از گیاهان آپارتمانی می‌تواند به کاهش استرس و بهبود حالت روحی افراد کمک کند. این گل با ظاهر زیبا و آرامش‌بخش خود می‌تواند در ایجاد احساس آرامش و کاهش تنش‌های روزمره موثر باشد.
• افزایش تمرکز: برخی تحقیقات به ما می‌گویند که وجود گیاهان در محیط کار و تحصیل می‌تواند به افزایش تمرکز و بهبود عملکرد افراد کمک کند. بنابراین، قرار دادن این گل در فضای کار یا اتاق تحصیل می‌تواند ایده خوبی باشد.
• زیبایی و جذابیت: این درختچه سرسبز با شاخه‌های طبقه‌ای و ظاهر منحصر به فرد خود، می‌تواند به فضای داخل منزل زیبایی و جذابیت خاصی ببخشد.

نکته: اگرچه کاج مطبق گیاهی سمی نیست، اما بهتر است دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگهداری شود. خوردن برگ‌های این گیاه می‌تواند باعث تحریک دستگاه گوارش شود.

روش های تکثیر کاج مطبق

تکثیر این گیاه کمی دشوارتر از سایر گیاهان آپارتمانی است و نیاز به صبر و حوصله دارد، اما نگران نباشید! با رعایت نکات لازم و فراهم کردن شرایط مناسب، می‌توانید در این کار موفق شوید و از دیدن رشد گیاهان جدید لذت ببرید. در ادامه چند روش تکثیر این درختچه را به شما آموزش می‌دهیم.

قلمه زدن کاج مطبق

در این روش، شما بخشی از گیاه مادر را جدا کرده و در شرایط مناسب قرار می‌دهید تا ریشه دوانده و به گیاهی مستقل تبدیل شود.

مراحل قلمه زدن:

1. انتخاب قلمه مناسب: برای قلمه زدن می‌توان از شاخه‌های جوان و سالم گیاه استفاده کرد. بهترین زمان برای قلمه زدن کاج مطبق فصل بهار است.
2. آماده‌سازی قلمه: شاخه‌ای به طول 10-15 سانتی‌متر را از گیاه مادر جدا کنید. برگ‌های پایینی قلمه را حذف کرده و آن را در خاکی سبک و مرطوب بکارید.
3. استفاده از هورمون ریشه‌زایی: برای افزایش شانس موفقیت در ریشه‌زایی قلمه‌ها، می‌توانید از هورمون ریشه‌زایی استفاده کنید.
4. شرایط مناسب: قلمه را در محیطی گرم و مرطوب نگهداری کنید و روی آن را با یک کیسه پلاستیکی بپوشانید تا رطوبت مورد نیاز آن تامین شود. ریشه‌زایی قلمه‌ها ممکن است چند ماه طول بکشد، پس صبور باشید!

کاشت بذر کاج مطبق

تکثیر این گیاه آپارتمانی در خانه از طریق بذر نیز امکان‌پذیر است، اما این روش زمان‌بر و دشوارتر از قلمه زدن است و اگر حوصله بیشتری از خودتان سراغ دارید این روش را انتخاب کنید.

مراحل کاشت بذر:

1. تهیه بذر: بذرهای این گیاه را می‌توانید از فروشگاه‌های گل و گیاه و یا به صورت آنلاین تهیه کنید.
2. خیساندن بذرها: بذرها را به مدت 24 ساعت در آب ولرم خیس کنید.
3. کاشت بذرها: بذرها را در عمق 1 سانتی‌متری خاک سبک و مرطوب بکارید و روی آن را با یک لایه نازک از خاک بپوشانید.
4. محبط مورد نیاز: گلدان را در محیطی گرم و مرطوب قرار دهید و روی آن را با یک کیسه پلاستیکی بپوشانید تا رطوبت مورد نیاز آن تامین شود. جوانه‌زنی بذرها ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد.

البته اشاره به این نکته واجب است که تکثیر این گیاه از طریق خوابانیدن هوایی نیز امکان‌پذیر است، اما این روش بسیار دشوار و زمان‌بر است و معمولاً توصیه نمی‌شود. همچنین متاسفانه، تکثیر کاج مطبق از طریق برگ به تنهایی امکان‌پذیر نیست.

بیماری های کاج مطبق و روش درمان

این گیاه نیز مانند سایر گیاهان ممکن است به برخی بیماری‌ها و آفات مبتلا شود. در ادامه به برخی از مهمترین مشکلات و بیماری‌های این گیاه و روش درمان آنها می‌پردازیم:

علت افتادگی برگهای کاج مطبق

افتادگی برگ‌های این گیاه آپارتمانی می‌تواند به دلایل مختلفی مانند آبیاری نامناسب (کم یا زیاد)، رطوبت ناکافی، نور نامناسب و یا آفات و بیماری‌ها رخ دهد. برای درمان این مشکل، ابتدا باید علت آن را به درستی شناسایی کرده و سپس اقدامات لازم را انجام دهید. به عنوان مثال، اگر علت افتادگی برگ‌ها کمبود رطوبت باشد، می‌توانید با غبارپاشی روزانه یا استفاده از دستگاه بخور سرد، رطوبت مورد نیاز گیاه را تامین کنید. اگر علت افتادگی برگ‌ها آبیاری زیاد باشد، باید فاصله بین دو آبیاری را بیشتر کنید و اجازه دهید سطح خاک گلدان خشک شود. در صورتی که علت افتادگی برگ‌ها وجود آفت باشد، باید از سموم مناسب برای از بین بردن آفات استفاده کنید.

علت خشک شدن کاج مطبق از پایین

خشک شدن این گیاه از پایین معمولا به دلیل آبیاری ناکافی یا زهکشی نامناسب خاک اتفاق می‌افتد. برای جلوگیری از این مشکل، مطمئن شوید که گیاه به طور منظم آبیاری می‌شود و آب اضافی از زیر گلدان خارج می‌شود. همچنین از خاکی با زهکشی مناسب برای کاشت این گیاه استفاده کنید. در صورتی که خاک گلدان سنگین باشد و آب را در خود نگه دارد، ریشه گیاه ممکن است پوسیده شود و این امر باعث خشک شدن گیاه از پایین می‌شود.

علت زرد شدن کاج مطبق

زرد شدن برگ‌های این گیاه می‌تواند به دلایل مختلفی مانند آبیاری بیش از حد، کمبود مواد غذایی، آفات، بیماری‌ها و یا حتی نور نامناسب رخ دهد. در صورت مشاهده زرد شدن برگ‌ها، ابتدا باید علت آن را شناسایی کنید. اگر مشکل از آبیاری زیاد باشد، باید فاصله بین دو آبیاری را بیشتر کنید و اجازه دهید سطح خاک گلدان خشک شود. اگر مشکل کمبود مواد غذایی باشد، می‌توانید با استفاده از کود مناسب، این کمبود را جبران کنید. در صورتی که علت زرد شدن برگ‌ها وجود آفت یا بیماری باشد، باید از سموم مناسب برای درمان گیاه استفاده کنید.

شل شدن برگهای کاج مطبق

بی حالی و افتادگی برگهای کاج مطبق معمولاً نشانه کمبود نور، آبیاری نامناسب یا کمبود رطوبت است. برای درمان شل شدن برگ کاج مطبق، ابتدا مطمئن شوید که گیاه به اندازه کافی نور غیرمستقیم دریافت می‌کند. اگر نور کافی نیست، گیاه را به مکانی روشن‌تر منتقل کنید. در مورد آبیاری، خاک گیاه را بررسی کنید و در صورت خشک بودن، آن را آبیاری کنید. اما از آبیاری بیش از حد خودداری کنید زیرا می‌تواند باعث پوسیدگی ریشه شود. همچنین، برای افزایش رطوبت محیط، می‌توانید از روش‌هایی مانند غبارپاشی روزانه، قرار دادن ظرف آب در کنار گلدان یا استفاده از دستگاه بخور سرد استفاده کنید. در نهایت، اگر مشکل همچنان ادامه داشت، می‌توانید کمبود مواد مغذی را با کوددهی مناسب جبران کنید.

آفات کاج مطبق

کلام آخر

کاج مطبق گیاهی زیبا و با شکوه است که می‌تواند زینت بخش منزل شما باشد. با رعایت نکات مهم در نگهداری این گیاه، می‌توانید سال‌ها از زیبایی و طراوت آن لذت ببرید. در صورت مشاهده هرگونه علائم بیماری یا آفت در گیاه، به سرعت اقدامات لازم را برای درمان آن انجام دهید. داشتن کاج مطبق می‌تواند نمایی خاص در خانه ایجاد کند و شما می‌توانید کاج و یا هر گیاه دیگری را با سفارش آنلاین گل و گیاه از اسنپ فود تهیه کنید. امیدواریم این مقاله به شما در نگهداری از گیاه شما کمک کرده باشد.