علائم هاری در سگ چیست و آیا درمان دارد؟

هر سگی که دنبال شما می‌دود، لزوما هاری ندارد؛ ولی اگر دهنش کف کرده است یا خیلی پرخاشگری می‌کند، باید نگران باشید. این بیماری اغلب از راه گاز‌گرفتن توسط حیوان آلوده منتقل می‌شود و امکان سرایت آن به انسان هم وجود دارد. در این مطلب قصد داریم به‌طور کامل علائم هاری در سگ‌، انواع آن، دوره نهفتگی بیماری و دلایل بروز آن را بررسی کنیم و به این سوال پاسخ دهیم که آیا این بیماری درمان‌پذیر است یا خیر؟

علائم هاری سگ چیست؟

هاری (Rabies) یک نوع بیماری ویروسی است که به‌طور مستقیم سیستم عصبی سگ را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند باعث تغییرات رفتاری و اختلالات جسمی جدی شود. این بیماری کشنده است و در صورت بروز علائم، درمان قطعی ندارد. علائم این بیماری به دو دسته اولیه و پیشرفته تقسیم می‌شوند و می‌توانند شامل پرخاشگری، بی‌قراری یا فلج تدریجی باشند. شناخت به‌موقع این علائم می‌تواند از پیشرفت بیماری و سرایت آن به دیگران جلوگیری کند.

بیشتر بخوانید: شایع ترین بیماری های سگ

علائم اولیه هاری در سگ

علائم اولیه هاری در سگ مثل پرخاشگری بی‌علت و تمایل به گازگرفتن، نشانه‌های هشداردهنده‌ای هستند که ممکن است با رفتار عادی سگ تفاوت داشته باشند. در این مرحله ویروس وارد سیستم عصبی شده است؛ اما احتمال دارد هنوز به‌طور کامل به مغز نرسیده باشد. علائم داشتن هاری در سگ عبارتند از:

• بی‌قراری و افزایش فعالیت غیرطبیعی
• تغییرات خلق‌وخوی ناگهانی مثل آرام‌شدن سگ پرخاشگر یا برعکس
• تمایل به جویدن و گاز‌گرفتن اشیاء غیرمعمول
• تب و افزایش دمای بدن
• لیس‌زدن مداوم محل گاز‌گرفتگی

دوره نهفتگی بیماری هاری در سگ ها

دوره نهفتگی بیماری هاری در سگ‌، مدت‌زمانی است که از ابتلای آن به ویروس تا بروز علائم بیماری طول می‌کشد. این دوره می‌تواند از چند روز تا شش ماه متغیر باشد. عواملی مثل محل گاز‌گرفتگی، شدت آن و سیستم ایمنی سگ، در طول این دوره مؤثر هستند. معمولا هرچه گاز‌گرفتگی به سر نزدیک‌تر باشد، علائم سریع‌تر ظاهر می‌شوند. در این مدت هم بزاق سگ آلوده می‌تواند ویروس را منتقل کند.

انواع بیماری هاری

بیماری هاری در سگ‌ها به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:

• هاری خشمگین: در این نوع بیماری، سگ رفتارهای پرخاشگرانه و تهاجمی نشان می‌دهد و تمایل به گاز‌گرفتن دارد. این وضعیت به فلج اندام‌ها و در نهایت مرگ منتهی می‌شود.
• هاری خاموش یا ساکت: علائم بیماری در این نوع بیشتر شامل فلج تدریجی اندام‌ها و مشکلات در بلع است. این نوع هاری اغلب با اختلالات عصبی همراه است و در نهایت سگ به کما می‌رود.

علت بیماری هاری در سگ ها چیست؟

بیماری هاری در سگ‌ به‌دلیل ورود ویروسی به نام هاری به بدن سگ ایجاد می‌شود. این ویروس معمولا از طریق گاز‌گرفتن توسط حیوان آلوده یا تماس بزاق با زخم‌های باز به سگ منتقل خواهد شد. دلایل اصلی شیوع این بیماری شامل موارد زیر هستند:

• عدم تزریق واکسن هاری در سگ‌
• تماس سگ خانگی با حیوانات وحشی آلوده
• عدم کنترل حیوانات ولگرد

این عوامل نشان می‌دهند که پیشگیری، به‌ویژه از طریق واکسیناسیون و کنترل تماس حیوانات، نقشی کلیدی در کاهش خطر ابتلا دارد.

نحوه انتقال بیماری هاری در بین سگ‌ها

علائم ویروس هاری در سگ زمانی ظاهر می‌شوند که ویروس آن از طریق بزاق یک سگ آلوده به سگ دیگری منتقل شود. شایع‌ترین راه انتقال، گاز‌گرفتن است. در حین گاز‌گرفتن، بزاق حاوی ویروس وارد زخم می‌شود و به سیستم عصبی میزبان جدید حمله می‌کند. علاوه بر گاز‌گرفتن، لیسیدن زخم باز یا تماس بزاق سگ آلوده با غشاهای مخاطی (چشم، دهان یا بینی) هم می‌تواند باعث انتقال ویروس شود.

آیا بیماری هاری در سگ‌ها درمان می‌شود؟

یکی از پرتکرارترین سوالات صاحبان حیوانات خانگی این است که آیا بیماری هاری در سگ درمان می‌شود؟ پاسخ این است که متأسفانه پس از ظهور علائم در حیوان، دیگر یک بیماری غیرقابل درمان خواهد بود. هنگامی ‌که علائم هاری در سگ بروز می‌کند، ویروس به سیستم عصبی مرکزی حمله کرده و باعث ایجاد آسیب‌های جبران‌ناپذیر در مغز شده است.

با این حال، اگر یک سگ گاز گرفته‌شده بلافاصله تحت واکسیناسیون قرار بگیرد، احتمال جلوگیری از بروز بیماری بسیار زیاد است. به این فرآیند «پیشگیری پس از مواجهه» گفته می‌شود. تزریق گلوبولین ایمنی به‌همراه واکسن هاری می‌تواند مانع از پیشروی ویروس شود.

در صورتی که مدت زمان بروز علائم هاری طولانی باشد، اقدامات پیشگیرانه پس از گاز‌گرفتن همچنان مؤثر خواهد بود. درمان هاری در سگ تنها به جلوگیری از انتشار آن در مراحل اولیه محدود است. اگر اخیرا سگ شما با یک حیوان مشکوک به هاری تماس داشته است، فورا به دامپزشک مراجعه کنید.

پیشگیری از این بیماری در سگ با واکسن هاری

واکسیناسیون یکی از مؤثرترین راه‌ها برای جلوگیری از بروز علائم هاری در سگ است. واکسن هاری در سگ باید طبق برنامه‌ای مشخص و با مشاوره دامپزشک انجام شود. اولین دوز واکسن معمولاً در سن 12 هفتگی تزریق می‌شود و پس از آن، واکسن یادآور به‌صورت سالانه یا هر سه سال یک بار تجویز خواهد شد.

واکسیناسیون سگ به این حیوان کمک می‌کند که در برابر ویروس مقاوم باشد و حتی در صورت گاز گرفته‌شدن توسط حیوان آلوده، بیمار نشود. این موضوع به‌ویژه برای سگ‌های خانگی مهم است؛ زیرا بسیاری از صاحبان نگران هستند که ایا سگ خانگی هاری دارد یا خیر؟ با تزریق واکسن منظم، این نگرانی برطرف می‌شود.

فرآیند پیشگیری به مراقبت از محیط زندگی سگ‌ها هم بستگی دارد. از تماس سگ خود با حیوانات ولگرد پرهیز کنید و محیط خانه را از حضور حیوانات وحشی ایمن سازید. حتی برخی از کاربران فضای مجازی پرسیده‌اند که ایا توله سگ هاری دارد؟ در جواب باید بگوییم که متاسفانه این بیماری ممکن است از سگ مادر به توله آن هم منتقل ‌شود؛ اما با این‌که چنین اتفاقی تقریبا نادر است، باید واکسیناسیون آن‌ها را جدی بگیرید.

چه حیواناتی ویروس هاری را انتقال می دهند؟

بیماری هاری نه‌تنها توسط سگ‌ها، بلکه از طریق حیوانات وحشی و خانگی دیگر هم منتقل می‌شود. برخی از این حیوانات شامل سگ، گربه، خفاش، راسو، روباه، و راکون هستند. خفاش‌ها به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین ناقلان ویروس در بسیاری از کشورها شناخته می‌شوند.

حیوانات اهلی مانند گاو و بز هم ممکن است هاری را منتقل کنند. بنابراین، کنترل تماس حیوانات خانگی با حیوانات دیگر و گزارش حیوانات ولگرد به مقامات مسئول از اهمیت بالایی برخوردار است.

نحوه انتقال بیماری هاری به انسان

ویروس هاری از طریق گزش سگ یا تماس بزاق آلوده با زخم باز یا غشاهای مخاطی به انسان منتقل می‌شود. خلاف تصور عمومی، لیسیدن پوست سالم نمی‌تواند باعث انتقال ویروس شود. هنگامی ‌که ویروس وارد بدن انسان می‌شود، به‌تدریج به سمت سیستم عصبی مرکزی حرکت می‌کند و در نهایت به مغز می‌رسد. در این مرحله دیگر بیماری قابل‌درمان نخواهد بود.

مدت زمان بروز علائم هاری در انسان مشابه سگ است و می‌تواند چند هفته تا چند ماه طول بکشد. بررسی علائم هاری در سگ می‌تواند سرنخی برای شناسایی خطر انتقال به انسان باشد. شناسایی زودهنگام و اقدامات پیشگیرانه، کلید جلوگیری از پیشرفت بیماری است.

در صورت انتقال بیماری هاری به انسان چه باید کرد؟

اگر توسط سگ یا حیوان مشکوک گاز گرفته شدید، مراحل زیر را بدون ازدست‌دادن وقت دنبال کنید:

• شستشوی محل زخم: زخم را حداقل 15 دقیقه با آب و صابون بشویید تا ویروس‌های موجود در سطح زخم کاهش یابند.
• ضدعفونی زخم: از موادی مانند الکل یا بتادین برای ضدعفونی استفاده کنید.
• مراجعه فوری به پزشک: اقدامات پزشکی شامل تزریق گلوبولین ایمنی و واکسن هاری است.
• پیگیری درمان: دوره واکسن را که شامل 4 تا 5 دوز است، کامل کنید.
• اطلاع‌رسانی: در صورت امکان، حیوان مهاجم را به مراکز بهداشتی معرفی کنید تا وضعیت سلامت آن بررسی شود.

آیا بیماری هاری به حیوانات دیگر در خانه هم منتقل می شود؟

هاری می‌تواند بین حیوانات خانگی در خانه منتقل شود؛ به‌ویژه اگر یکی از حیوانات با حیوان آلوده تماس مستقیم داشته باشد. علائم شروع هاری در سگ مانند ترس، پرخاشگری و رفتار غیرعادی، زنگ خطری برای سایر حیوانات خواهد بود. واکسیناسیون منظم تمام حیوانات خانگی بهترین راه برای پیشگیری از این ویروس مهلک است.

ویروس هاری را جدی‌تر بگیرید!

علائم هاری در سگ باید جدی گرفته شود؛ زیرا این بیماری برای انسان و حیوانات دیگر کشنده است. واکسیناسیون، شناسایی سریع علائمی مثل پرخاشگری، تمایل به گازگرفتن و ترس از آب و همچنین پیشگیری از بیماری، بهترین راهکارها برای کنترل شیوع این بیماری هستند. توجه به سلامت سگ‌های خانگی و اطلاع از نشانه‌های اولیه بیماری می‌تواند از بروز فاجعه جلوگیری کند.

سوالات متداول

چگونه می‌توان علائم ویروس هاری در سگ را شناسایی کرد؟

با پیشرفت بیماری، علائمی نظیر آبریزش دهان (ترس از آب)، عدم توانایی بلع، رفتارهای تهاجمی، و فلج اندام‌ها ظاهر می‌شود.

مدت زمان بروز علائم هاری در سگ چقدر است؟

مدت زمان بروز علائم هاری پس از انتقال ویروس بستگی به فاصله محل گزش از سیستم عصبی مرکزی دارد و ممکن است بین چند هفته تا چند ماه متغیر باشد.

آیا سگ خانگی واکسینه‌شده هم هاری می‌گیرد؟

سگ خانگی واکسینه‌شده به‌طور معمول از ویروس هاری محافظت می‌شود؛ اما در موارد نادر و در صورت مواجهه شدید با ویروس، این احتمال وجود دارد که به بیماری مبتلا شود.