چای سیاه از گیاهی به نام کاملیا سیننسیس به دست می آید. کلمۀ چای در اصل از زبان چینی وارد زبان فارسی شده است. چای سیاه حدود ۵۰۰۰ سال پیش در همین کشور شناخته شد و پس از آن در کشورهای دیگر نیز مورد مصرف قرار گرفت. جالب است بدانید که گیاه این نوشیدنی دمی در چین به صورت خود رو وجود دارد.

چای سیاه با اختلاف بسیار کمی دومین نوشیدنی محبوب در سراسر جهان است. اما می توان گفت که چای در ایران پرطرفدارترین نوشیدنی در میان مردم محسوب می شود. اما این نوشیدنی محبوب که مصرف آن نیز به این اندازه زیاد است چه خواص و مضراتی دارد؟ در ادامه قصد داریم به خواص چای سیاه و همچنین مضرات آن بپردازیم.

قبل از هر چیز با انواع چای آشنا شوید!

چای به ۴ دسته تقسیم می شود و انواع مختلفی دارد.

• چای سیاه یا تخمیر شده
• چای سبز یا تخمیر نشده
• چای اولانگ و پوچونگ یا نیمه تخمیری
• چای سفید
  

فواید چای سیاه

با توجه به مصرف زیاد این نوشیدنی، مهم است که بدانیم خواص چای سیاه چیست. متخصصان نظرات متفاوتی در مورد چای دارند. به طور کلی خیلی از فواید و مضرات چای سیاه هنوز اثبات نشده است. اما تا به امروز به این نتیجه رسیده اند که نوشیدن چای تا ۵ بار در روز خطری به دنبال نخواهد داشت. خواص چای سیاه در طب سنتی نیز بسیار زیاد است و خاصیت های درمانی گوناگونی دارد.

بهبود عملکرد قلب

چای سیاه حاوی گروه دیگری از آنتی اکسیدآن‌ها به نام فلاونوئیدها است که برای سلامت قلب مفید هستند. همراه با چای، فلاونوئیدها را می توان در سبزیجات، میوه ها و شکلات تلخ یافت. مصرف منظم آن‌ها می تواند به کاهش بسیاری از عوامل خطر بیماری قلبی از جمله فشار خون بالا، کلسترول، افزایش سطح تری گلیسیرید کمک کند.

یک مطالعه کنترل شده تصادفی نشان داد که نوشیدن چای سیاه به مدت ۱۲ هفته مقدار تری گلیسیرید را به میزان ۳۶ درصد و سطح قند خون را ۱۸ درصد کاهش می دهد. مطالعه دیگری نشان داد که کسانی که روزانه سه فنجان چای سیاه می نوشند ۱۱ درصد کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی را دارند.

افزودن چای سیاه به برنامه روزانه شما راهی ساده برای ترکیب آنتی اکسیدان‌ها در رژیم غذایی و کاهش احتمال بروز عوارض بعدی در سلامتی است.

کنترل قند خون

افزایش سطح قند خون ممکن است خطر ابتلا به بیماری هایی مانند دیابت نوع 2، چاقی، بیماری های قلبی عروقی، نارسایی کلیه و افسردگی را به دنبال داشته باشد. همان‌طور که حتماً می دانید مصرف مقادیر زیادی قند، به ویژه از نوشیدنی های شیرین، مقادیر قند خون و خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش می دهد.

وقتی قند مصرف می کنید، پانکراس یا همان لوزالمعده هورمونی به نام انسولین ترشح می کند و قند را به ماهیچه ها برساند تا برای انرژی مورد استفاده قرار گیرد. اگر بیش از نیاز بدن قند مصرف کنید، قند اضافی به صورت چربی ذخیره می شود. چای سیاه یک نوشیدنی عالی غیر شیرین است که مشخص شده است به افزایش استفاده از انسولین در بدن کمک می کند.

یک آزمایش به بررسی خواص چای و اجزای سازنده انسولین پرداخت. نتایج نشان داد که چای سیاه فعالیت انسولین را بیش از ۱۵ برابر افزایش می دهد. محققان نتیجه گرفتند که چندین ترکیب موجود در چای باعث بهبود سطح انسولین شده است. همچنین مطالعه دیگری روی موش ها اثرات عصاره چای سیاه و سبز را بر روی سطح قند خون مقایسه کرد. نتایج نشان داد که هم قند خون را کاهش می دهند و هم متابولیسم قند را در بدن بهبود می بخشد.

اگر از علاقه مندان چای و دمنوش ها هستید پیشنهاد می کنیم با طرز تهیه چای ماسالا هم آشنا شوید.

کاهش خطر ابتلا به سرطان

بیش از ۱۰۰ نوع مختلف سرطان وجود دارد که برخی از آن‌ها قابل پیشگیری نیستند. با این وجود، پلی فنول های موجود در چای سیاه ممکن است به جلوگیری از تکثیر سلول های سرطانی کمک کند. در یک مطالعه آزمایشگاهی، اثرات پلی فنول موجود در چای بر روی سلول های سرطانی تجزیه و تحلیل شد. این نشان داد که چای سیاه و سبز ممکن است در تنظیم رشد سلول های سرطانی و کاهش رشد سلول های جدید نقش داشته باشد. لازم به ذکر است که چای سیاه ممکن است به غلبه بر گسترش تومورهای پستان وابسته به هورمون کمک کند. اگرچه چای سیاه نباید به عنوان یک روش درمانی جایگزین برای سرطان در نظر گرفته شود، اما برخی تحقیقات پتانسیل چای سیاه را برای کمک به کاهش بقای سلول های سرطانی نشان داده اند.

عوارض مصرف زیاد چای سیاه

مصرف زیاد چای سیاه نیز مانند مصرف بی رویۀ هر خوراکی دیگری عوارضی به همراه خواهد داشت. در نتیجه اگرچه مصرف متوسط چای برای اکثر افراد مشکلی به وجود نخواهد آورد؛ اما بیش از ۳-۴ فنجان در روز می تواند عوارض جانبی منفی داشته باشد.

کاهش جذب آهن

چای منبع غنی از دسته ای از ترکیبات به نام تانن است. تانن ها می توانند در غذاهای خاص به آهن متصل شوند و آن را برای جذب در دستگاه گوارش غیر قابل دسترس می کنند. کمبود آهن یکی از رایج ترین کمبودهای مواد مغذی در جهان است و اگر سطح آهن کمی داشته باشید، مصرف بیش از حد چای ممکن است وضعیت شما را بدتر کند.

تحقیقات نشان می دهد که تانن های چای بیشتر از غذاهای حیوانی مانع جذب آهن از منابع گیاهی می شوند. بنابراین، اگر رژیم سخت وگان یا گیاهخواری را دنبال می کنید باید به مقدار چای مصرفی خود بسیار توجه کنید. مقدار دقیق تانن موجود در چای بسته به نوع و نحوه تهیه آن می تواند متفاوت باشد. همان‌طور که گفته شد، محدود کردن مصرف شما به ۳ فنجان یا کمتر از هر فنجان (۷۱۰ میلی‌لیتر) در روز برای اکثر افراد محدودۀ مطمئنی است. پس اگر آهن بدنتان کم است اما همچنان از نوشیدن چای لذت می برید، حتماً برای مصرف این نوشیدنی برنامه ریزی لازم را داشته باشید.

افزایش اضطراب، استرس و بی قراری

برگ های چای به طور طبیعی حاوی کافئین هستند. مصرف بیش از حد کافئین از چای و یا هر منبع دیگری مانند قهوه ممکن است در احساس اضطراب، استرس و بی قراری نقش داشته باشد. یک فنجان متوسط ​​(۲۴۰ میلی‌لیتر) چای، بسته به نوع و روش دم کردن، حدود ۱۱–۶۱ میلی‌گرم کافئین دارد.

چای سیاه حاوی کافئین بیشتری نسبت به انواع سبز و سفید است و هرچه چای غلیظ تر باشد، مقدار کافئین آن بیشتر می شود. تحقیقات نشان می دهد که بعید است دوزهای کافئین زیر ۲۰۰ میلی‌گرم در روز باعث اضطراب قابل توجهی در بیشتر افراد شود.

هنوز هم بعضی از افراد نسبت به سایرین نسبت به اثرات کافئین حساسیت بیشتری دارند و ممکن است لازم باشد که میزان مصرف آن‌ها را بیشتر کنترل شود. درنتیجه اگر متوجه شدید که عادت مصرف جای باعث ایجاد احساس ناخوشایند یا حالان عصبی شده است باید حتماً مقدار آن را کنترل کنید تا اثرات آن را کاهش دهید. همچنین می توانید از دمنوش های گیاهی بدون کافئین استفاده کنید.

همان‌طور که خواندید این نوشیدنی محبوب علاوه بر فواید، عوارضی هم دارد. اما در صورتی که آن را کنترل شده مصرف کنید از عوارض آن در امان خواهید ماند.