کاکتوس افوربیا (Euphorbia) از گیاهان زیبا و مقاوم است که با ظاهری جذاب و نگهداری آسان، می‌تواند زینت‌بخش خانه شما باشد. این گیاه در واقع یک ساکولنت (Succulent) است و به خانواده افوربیا تعلق دارد، خانواده‌ای با بیش از ۲۰۰۰ گونه مختلف! شاید همین تنوع انواع گل افوربیا باعث شده که کاکتوس افوربیا به یکی از محبوب‌ترین گیاهان آپارتمانی تبدیل شود. ساکولنت‌ها دسته‌ای از گیاهان هستند که قادر به ذخیره آب در اندام‌های مختلف خود مانند ریشه، برگ و ساقه هستند. به همین دلیل به آنها گیاهان گوشتی هم گفته می‌شود. این توانایی به آنها اجازه می‌دهد در شرایط خشک و کم آب برای مدت طولانی زنده بمانند. اما نگهداری کاکتوس افوربیا چه اصولی دارد؟ چگونه می‌توان آن را تکثیر کرد؟ گل افوربیا به چه بیماری‌هایی مبتلا می‌شود و چگونه می‌توان این بیماری‌ها را درمان کرد؟ در این مقاله به تمام این سوالات پاسخ خواهیم داد و شما را با دنیای شگفت‌انگیز کاکتوس افوربیا آشنا خواهیم کرد.

معرفی کاکتوس افوربیا

گیاه افوربیا بومی مناطق گرمسیری آفریقا و آمریکای جنوبی است. این گیاه به دلیل شباهت ظاهری به کاکتوس‌ها، اغلب با آن‌ها اشتباه گرفته می‌شود. اما برخلاف کاکتوس‌ها، افوربیا دارای شیره‌ای سمی است که در صورت تماس با پوست می‌تواند باعث تحریک و التهاب شود. گل افوربیا در رنگ‌های متنوعی مانند قرمز، سبز، زرد و سفید وجود دارد. افوربیا به دلیل مقاومت بالا در برابر خشکی و شرایط نامساعد محیطی، به یک گزینه ایده‌آل برای نگهداری در کنار سایر انواع گل آپارتمانی تبدیل شده است.

انواع کاکتوس افوربیا

همانطور که گفتیم، خانواده افوربیا بسیار گسترده است شامل گونه‌های متنوعی می‌شود. در اینجا به معرفی برخی از معروف‌ترین انواع کاکتوس افوربیا می‌پردازیم:

افوربیا اینگنس

Euphorbia ingens که به کاکتوس شمعدانی نیز معروف است، دارای ساقه‌ای ضخیم و گوشتی با برگ‌های کوچک است. این گونه به نور زیاد و آبیاری کم نیاز دارد. افوربیا اینگنس در طبیعت می‌تواند تا ارتفاع ۱۲ متر هم رشد کند! اما در محیط آپارتمان معمولا به ارتفاع ۱ تا ۲ متر می‌رسد. شیره افوربیا اینگنس بسیار سمی است و در صورت تماس با پوست می‌تواند باعث سوزش و التهاب شدید شود.

افوربیا تریگونا

euphorbia trigona، که با نام “درخت شیر آفریقایی” هم شناخته می‌شود، یکی از محبوب‌ترین و چشم‌نوازترین اعضای خانواده افوربیا است. این گونه به خاطر ساقه‌های سه گوش و عمودی خود که شبیه به یک شمعدان هستند، “تریگونا” نام گرفته است. افوربیا تریگونا بومی آفریقای مرکزی است، اما به دلیل زیبایی و نگهداری آسان در سراسر جهان به عنوان یک گیاه آپارتمانی محبوبیت زیادی پیدا کرده است. یکی از جذابیت‌های افوربیا تریگونا وجود آن در دو رنگ متمایز سبز و قرمز است. افوربیا تریگونا قرمز با ساقه‌های قرمز روشن و برگ‌های کوچک سبز در نوک ساقه‌ها، جلوه‌ای خاص و منحصربه‌فرد به دکوراسیون شما می‌بخشد. این رنگ قرمز در واقع نوعی رنگدانه است که در پاسخ به نور خورشید تولید می‌شود. بنابراین برای حفظ رنگ قرمز درخشان آن، باید گیاه را در مکانی با نور فراوان قرار دهید. افوربیا تریگونا سبز نیز با ساقه‌های سبز تیره و برگ‌های سبز روشن خود، زیبایی خاصی دارد. هر دو گونه در شرایط مناسب گل‌های کوچک و زرد رنگی تولید می‌کنند که جذابیت آنها را دو چندان می‌کند.

افوربیا تیروکالی

Euphorbia tirucalli که با نام‌های “درخت مداد”، “افوربیا مدادی” و “چوب در آتش” نیز شناخته می‌شود، یکی از گونه‌های فوق‌العاده مقاوم و عجیب خانواده افوربیا است. این گیاه با ساقه‌های باریک، گوشتی و بدون برگ خود، ظاهری منحصربه‌فرد و شبیه به مداد دارد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید افوربیا تیروکالی در واقع یک درخت است و در طبیعت می‌تواند تا ارتفاع ۱۲ متر هم رشد کند! اما نگران نباشید، در محیط آپارتمان معمولا به ارتفاع ۱ تا ۳ متر می‌رسد. افوربیا تیروکالی بومی مناطق گرمسیری آفریقا است و به خوبی با شرایط خشک و بیابانی سازگار شده است. این گیاه قادر است در ساقه‌های خود آب ذخیره کند و برای مدت طولانی بدون آبیاری زنده بماند. به همین دلیل، به عنوان یک گیاه آپارتمانی بسیار مناسب برای افرادی است که وقت یا حوصله زیادی برای مراقبت از گیاهان ندارند.

افوربیا خرچنگی

Agave chrysantha دارای ساقه‌های خمیده و خاردار است و به دلیل شباهت ظاهری به خرچنگ، به این نام شناخته می‌شود. این گونه به نور زیاد و آبیاری کم نیاز دارد و در برابر خشکی بسیار مقاوم است. افوربیا خرچنگی رشد آرامی دارد و معمولا به ارتفاع ۳۰ تا ۶۰ سانتی‌متر می‌رسد.

افوربیا اوبسا

Euphorbia obesa با ظاهری کروی و بدون خار، یکی از جذاب‌ترین و خاص‌ترین گونه‌های افوربیا است که شباهت زیادی به یک توپ کوچک سبز رنگ دارد. این گیاه بومی مناطق خشک و بیابانی آفریقای جنوبی است و به خوبی با شرایط کم آبی و نور شدید سازگار شده است. افوربیا اوبسا به دلیل شکل منحصربه‌فرد و نگهداری آسان، به یک گیاه آپارتمانی محبوب تبدیل شده است و علاقه‌مندان به ساکولنت و کاکتوس را به خود جذب می‌کند. این گیاه به طور طبیعی کروی شکل است و با رشد آهسته خود، معمولا به قطر ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر می‌رسد. سطح آن صاف و بدون خار است و رنگ آن از سبز روشن تا سبز تیره متغیر است. در برخی موارد، ممکن است لکه‌های قهوه‌ای یا قرمز رنگی روی سطح آن ظاهر شود که به زیبایی آن می‌افزاید.

افوربیا بنت قنسول

افوربیا بنت قنسول که با نام “گل کریسمس” یا “ستاره کریسمس” نیز معروف است، یکی از زیباترین و محبوب‌ترین گیاهان زینتی در فصل زمستان است. این گیاه با براکته‌های قرمز رنگ خود که شبیه به گلبرگ هستند، جلوه‌ای خاص و جشنواره به دکوراسیون شما می‌بخشد. افوربیا بنت قنسول بومی مکزیک است و در آنجا به عنوان نماد کریسمس شناخته می‌شود. این گیاه در واقع یک درختچه کوچک است که در طبیعت می‌تواند تا ارتفاع ۴ متر هم رشد کند. اما در محیط آپارتمان معمولا به ارتفاع ۳۰ تا ۶۰ سانتی‌متر می‌رسد. برگ‌های آن بیضی شکل و سبز رنگ هستند و در نوک ساقه‌ها براکته‌های قرمز رنگی رشد می‌کنند که بسیاری از افراد آنها را با گل اشتباه می‌گیرند. گل‌های واقعی افوربیا بنت قنسول بسیار کوچک و زرد رنگ هستند و در مرکز براکته‌ها قرار دارند.

روش های نگهداری کاکتوس افوربیا

کاکتوس‌های افوربیا به دلیل زیبایی، تنوع و نگهداری آسان، از محبوب‌ترین گیاهان آپارتمانی هستند. این گیاهان مقاوم می‌توانند با شرایط مختلف محیطی سازگار شوند و با کمی توجه و مراقبت، سال‌ها در کنار شما رشد کنند و زیبایی خود را به نمایش بگذارند. در این بخش، به طور جامع به بررسی روش‌های نگهداری کاکتوس افوربیا می‌پردازیم تا شما بتوانید به بهترین شکل از این گیاه جذاب مراقبت کنید.

• نور: افوربیا به نور زیاد و غیرمستقیم نیاز دارد. بهترین مکان برای قرار دادن این گیاه، نزدیک پنجره جنوبی یا شرقی است که در طول روز نور کافی دریافت کند. البته گونه‌هایی مانند افوربیا تریگونا می‌توانند نور مستقیم آفتاب را نیز تحمل کنند، اما بهتر است در ساعت‌های اوج گرما از تابش مستقیم آفتاب محافظت شوند. کمبود نور می‌تواند باعث رشد علفی، رنگ پریدگی و کاهش مقاومت گیاه شود.
• آبیاری: افوربیا به آبیاری کم نیاز دارد و یکی از مهم‌ترین نکات در نگهداری آن، اجتناب از آبیاری زیاد است. در فصل تابستان هفته‌ای یکبار و در فصل زمستان هر دو هفته یکبار آبیاری کافی است. قبل از آبیاری مطمئن شوید که خاک گلدان کاملا خشک شده باشد. می‌توانید با انگشت خود یا یک چوب نازک رطوبت خاک را بررسی کنید. آبیاری زیاد می‌تواند باعث پوسیدگی ریشه و از بین رفتن گیاه شود.
• خاک: خاک مناسب برای کاکتوس افوربیا، خاکی سبک با زهکشی خوب است که آب را به راحتی از خود عبور دهد و مانع از جمع شدن آب در اطراف ریشه شود. می‌توانید از مخلوط خاک کاکتوس و ماسه استفاده کنید. همچنین می‌توانید از پرلیت یا کوکوپیت برای بهبود زهکشی خاک استفاده کنید. این مواد به خاک کمک می‌کنند تا هوا را بهتر در خود نگه دارد و از فشرده شدن آن جلوگیری کند.
• دما: دمای مناسب برای افوربیا بین 18 تا 24 درجه سانتیگراد است. این گیاه به سرما حساس است و در دمای زیر 10 درجه سانتیگراد آسیب می‌بیند. بنابراین در فصل زمستان باید آن را به داخل منزل منتقل کنید و در مکانی گرم و دور از سرما قرار دهید. همچنین از قرار دادن گیاه در نزدیکی وسایل گرمایشی مانند بخاری و شوفاژ خودداری کنید، زیرا گرمای مستقیم می‌تواند باعث خشک شدن گیاه شود.
• کود: در فصل بهار و تابستان که فصل رشد گیاه است، می‌توانید ماهی یکبار از کود مایع مخصوص کاکتوس و ساکولنت برای تغذیه افوربیا استفاده کنید. اما در فصل زمستان که گیاه در حال استراحت است، نیازی به کوددهی نیست. استفاده بیش از حد از کود می‌تواند باعث سوختگی ریشه و آسیب به گیاه شود.
• تعویض گلدان: کاکتوس افوربیا رشد نسبتا سریعی دارد و ممکن است هر سال یا هر دو سال یکبار نیاز به تعویض گلدان داشته باشد. بهترین زمان برای تعویض گلدان فصل بهار است که گیاه در حال شروع رشد جدید است. هنگام تعویض گلدان مراقب باشید که به ریشه‌های گیاه آسیب نرسد. از گلدان با سوراخ‌های زهکشی مناسب استفاده کنید تا آب اضافی از گلدان خارج شود.
• هرس: برای حفظ زیبایی و شکل دهی به کاکتوس افوربیا می‌توانید آن را هرس کنید. بهترین زمان برای هرس فصل بهار است که گیاه در حال رشد است. هنگام هرس مراقب باشید که شیره گیاه با پوست شما تماس نداشته باشد، زیرا شیره افوربیا می‌تواند باعث سوزش و التهاب پوست شود. از قیچی تیز و استریل برای هرس استفاده کنید تا از انتقال بیماری‌ها به گیاه جلوگیری شود.
• سرزنی افوربیا: سرزنی افوربیا به منظور کنترل رشد و شکل دهی به گیاه انجام می‌شود. برای سرزنی می‌توانید از قیچی تیز و استریل استفاده کنید. بهترین زمان برای سرزنی فصل بهار است. هنگام سرزنی مراقب باشید که شیره گیاه با پوست شما تماس نداشته باشد.

نکات تکمیلی:

• افوربیا را در مکانی با تهویه مناسب قرار دهید تا از بروز بیماری‌های قارچی جلوگیری شود.
• گیاه را به طور منظم از نظر وجود آفات مانند شپشک آرد آلود، کنه قرمز و شته بررسی کنید و در صورت مشاهده آفت، اقدام به درمان کنید.
• در صورت تماس شیره گیاه با پوست، محل را با آب و صابون شستشو دهید.

با رعایت نکات فوق، می‌توانید کاکتوس افوربیا را به خوبی در منزل پرورش دهید و از زیبایی و مقاومت آن لذت ببرید.

کاکتوس افوربیا نماد چیست؟

در فرهنگ‌های مختلف، کاکتوس افوربیا نمادهای مختلفی دارد. در برخی فرهنگ‌ها، این گیاه نماد استقامت، پایداری و مقاومت در برابر سختی‌ها است. در برخی دیگر، نماد محافظت، شانس و ثروت است.

خواص کاکتوس افوربیا

کاکتوس افوربیا، علاوه بر برخورداری از جذابیت‌های بصری، واجد خواص دارویی و کاربردهای صنعتی متعدد نیز می‌باشد. شیره این گیاه که در اصطلاح لاتکس نامیده می‌شود، حاوی ترکیباتی است که در طب سنتی برای درمان برخی از بیماری‌های پوستی از جمله زگیل و میخچه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

لازم به ذکر است که لاتکس افوربیا حاوی مواد سمی است و استفاده از آن می‌بایست با احتیاط و تحت نظر پزشک صورت پذیرد. تحقیقات آزمایشگاهی نشان داده است که این ماده دارای خواص ضد التهابی و ضد درد بوده و حتی می‌تواند در مهار رشد سلول‌های سرطانی موثر باشد.

علاوه بر کاربردهای دارویی، لاتکس افوربیا در صنایع مختلف نیز کاربرد دارد. به عنوان مثال، در صنعت لاستیک‌سازی و پلاستیک‌سازی از این ماده به عنوان منبعی برای تولید پلیمرهای طبیعی استفاده می‌شود. همچنین، برخی از گونه‌های افوربیا به عنوان منبع تولید سوخت‌های زیستی مورد توجه قرار گرفته‌اند.

با توجه به موارد فوق، می‌توان نتیجه گرفت که کاکتوس افوربیا گیاهی با پتانسیل‌های بالا در حوزه‌های دارویی و صنعتی است. با این حال، سمی بودن شیره این گیاه ایجاب می‌کند که در استفاده از آن نکات ایمنی رعایت شود.

روش های تکثیر کاکتوس افوربیا

تکثیر کاکتوس افوربیا به دو روش قلمه زدن ساقه و برگ و کاشت بذر انجام می‌شود:

قلمه زدن

قلمه زدن ساقه

• برش ساقه: با استفاده از یک چاقو یا قیچی تیز و استریل، یک ساقه سالم به طول حدود 10-15 سانتی‌متر را از گیاه مادر جدا کنید.
• خشک کردن شیره: به دلیل سمی بودن شیره افوربیا مدادی، اجازه دهید شیره سفید رنگ خارج شده از محل برش، در هوای آزاد خشک شود (حدود 1 تا 2 روز). می‌توانید برای تسریع این روند، محل برش را با آب بشویید یا برای مدت کوتاهی روی شعله آتش بگیرید.
• کاشت قلمه: قلمه را در خاک سبک و با زهکشی خوب (مانند مخلوط ماسه و پرلیت یا خاک مخصوص کاکتوس) بکارید. برای ریشه‌زایی سریع‌تر می‌توانید از هورمون ریشه‌زایی استفاده کنید.
• آبیاری: خاک را مرطوب نگه دارید اما از آبیاری زیاد خودداری کنید. اجازه دهید سطح خاک بین دو آبیاری خشک شود.
• نور: قلمه را در مکانی با نور غیرمستقیم و روشن قرار دهید.

قلمه زدن برگ

• جدا کردن برگ: برگ‌های سالم و بالغ را با دقت از ساقه جدا کنید.
• خشک کردن شیره: مانند قلمه ساقه، اجازه دهید شیره سفید رنگ خارج شده از محل اتصال برگ به ساقه خشک شود.
• کاشت برگ: برگ را به صورت افقی یا کمی شیب‌دار در خاک سبک و با زهکشی خوب قرار دهید.
• آبیاری: خاک را مرطوب نگه دارید اما از آبیاری زیاد خودداری کنید.
• نور: برگ را در مکانی با نور غیرمستقیم و روشن قرار دهید.

 کاشت بذر

بذرهای افوربیا را می‌توانید در فصل بهار در خاک سبک و مرطوب بکارید. گلدان را در مکانی گرم و نورگیر قرار دهید و خاک را مرطوب نگه دارید. جوانه زنی بذرها ممکن است چند هفته طول بکشد.

بیماری های کاکتوس افوربیا و روش درمان

اگرچه کاکتوس افوربیا گیاهی مقاوم است و به مراقبت کمی نیاز دارد، اما گاهی اوقات ممکن است با مشکلاتی مواجه شود. در این بخش، به بررسی رایج‌ترین مشکلات افوربیا و راه‌های درمان آنها می‌پردازیم تا بتوانید به موقع اقدامات لازم را انجام دهید و سلامت گیاه خود را حفظ کنید.

علت ریزش برگ افوربیا

آبیاری زیاد، کمبود نور و سرما می‌تواند باعث ریزش برگ‌های افوربیا شود. برای رفع این مشکل، آبیاری را تنظیم کنید، گیاه را در مکانی گرم و نورگیر قرار دهید و از قرار گرفتن آن در معرض سرما جلوگیری کنید.

علت خشک شدن برگ افوربیا

خشکی بیش از حد خاک، نور مستقیم و شدید آفتاب و کمبود رطوبت باعث خشک شدن برگ‌های افوربیا می‌شود. برای رفع این مشکل، آبیاری را افزایش دهید، گیاه را از نور مستقیم آفتاب دور کنید و رطوبت محیط را افزایش دهید. می‌توانید از یک دستگاه بخور یا قرار دادن ظرف آب در کنار گیاه برای افزایش رطوبت استفاده کنید.

علت زرد شدن برگ افوربیا

آبیاری زیاد، کمبود مواد مغذی و آفات باعث زرد شدن برگ‌های افوربیا می‌شوند. برای آبیاری را تنظیم کنید، از کود مناسب استفاده کنید و گیاه را از نظر وجود آفات بررسی کنید. در صورت مشاهده آفت، با استفاده از روش‌های مناسب آنها را از بین ببرید.

علت شل شدن افوربیا

آبیاری زیاد و پوسیدگی ریشه عامل شل شدن ساقه افوربیا است. در این صورت، باید آبیاری را کاهش دهید و گیاه را در خاک جدید با زهکشی مناسب بکارید. قبل از کاشت در خاک جدید، ریشه‌های پوسیده را حذف کنید.

علت قهوه ای شدن ساقه افوربیا

آفتاب سوختگی و بیماری‌های قارچی باعث قهوه‌ای شدن ساقه افوربیا می‌شود. گیاه را از نور مستقیم آفتاب دور کنید و در صورت وجود بیماری قارچی، از قارچ‌کش مناسب استفاده کنید.

علت سیاه شدن ساقه افوربیا

پوسیدگی ریشه و بیماری‌های قارچی می‌توانند باعث سیاه شدن ساقه افوربیا شوند. آبیاری را کاهش دهید و در صورت وجود بیماری قارچی، از قارچ‌کش مناسب استفاده کنید.

علت پوسیدگی افوربیا

آبیاری زیاد و زهکشی نامناسب خاک دلیل پوسیدگی ریشه و ساقه افوربیا است. آبیاری را کاهش دهید و از خاک با زهکشی مناسب استفاده کنید. در صورت پوسیدگی شدید، ممکن است نیاز به تعویض خاک و حتی قلمه گیری از بخش‌های سالم گیاه باشد.

علت کمرنگ شدن افوربیا

کمبود نور دلیل اصلی کمرنگ شدن افوربیا است.گیاه را در مکانی نورگیرتر قرار دهید.

علت سبز شدن افوربیا قرمز

همچنین کمبود نور می‌تواند باعث سبز شدن افوربیا قرمزهم شود. این گیاه برای حفظ رنگ قرمز خود به نور زیاد نیاز دارد. بنابراین باید آن را در مکانی نورگیر قرار دهید.

آفات کاکتوس افوربیا

• شپشک آرد آلود: این آفت به صورت لکه‌های سفید پنبه‌ای شکل روی گیاه دیده می‌شود و از شیره گیاه تغذیه می‌کند. برای از بین بردن این آفت از الکل، صابون حشره‌کش یا سموم شیمیایی مناسب استفاده می‌شود.
• کنه قرمز: این آفت بسیار ریز است و با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود. نشانه وجود کنه قرمز، تارهای عنکبوت مانند روی گیاه است. سموم کنه‌کش تنها راه حل شما هستند.
• شته: این آفت به صورت حشرات ریز سبز یا سیاه رنگ روی گیاه دیده می‌شود و از شیره گیاه تغذیه می‌کند. برای از بین بردن این آفت می‌توانید از صابون حشره‌کش یا سموم شیمیایی مناسب استفاده کنید.

با شناخت مشکلات رایج افوربیا و راه‌های درمان آنها، می‌توانید به موقع اقدامات لازم را انجام دهید و از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کنید. به یاد داشته باشید که پیشگیری همیشه بهتر از درمان است، بنابراین با رعایت شرایط نگهداری مناسب، می‌توانید از بروز بسیاری از این مشکلات جلوگیری کنید.

کلام آخر

امیدواریم این مقاله به شما در شناخت و نگهداری کاکتوس افوربیا کمک کرده باشد. به یاد داشته باشید که افوربیا با تنوع زیاد گونه‌هایش، می‌تواند به راحتی با سلیقه و شرایط محیطی شما سازگار شود. کافی است گونه مناسب را انتخاب کنید و اصول اولیه نگهداری کاکتوس افوربیا را رعایت کنید تا از زیبایی این گیاه جذاب در منزل یا محل کار خود لذت ببرید. همبن حالا با سفارش آنلاین گل از اسنپ فود، افوربیا را برای خود تهیه کنید. اگر سوال یا تجربه‌ای در زمینه نگهداری کاکتوس افوربیا دارید، خوشحال می‌شویم آن را با ما و سایر خوانندگان به اشتراک بگذارید.