گلپر ادویه‌ای نام‌آشنا و بومی ایران است که می‌توان آن را به صورت گیاهی خودرو و وحشی در نواحی مرتفع و پرآب مثل رودخانه‌های اطراف اوشان، شمشک، دیزین، گچسر و تونل کندوان یافت. این ادویه معطر، یار غار باقلا و انار است و حتما همه شما با عطر و طعم آن آشنایید. اما آیا درباره خواص این ادویه اطلاعی دارید و آیا می‌دانید که زیاده‌روی در مصرف آن چه عوارضی در پی خواهد داشت؟ با ما همراه باشید تا پاسخ این سوالات و چند سوال مهم دیگر را در این مقاله از اسنپ فود بخوانید.

معرفی گلپر

گلپر با نام علمی «Heracleum persicum» گیاهی گلدار، علفی و دو ساله از خانواده چتریان و جعفری است. این گیاه زیبا، برگ‌هایی بزرگ و پهن و پنجه غازی دارد. میوه آن به رنگ سبز تیره و شکل تخم‌مرغی کشیده و کمی ضخیم است. طول میوه به 2.5 تا 5 سانتی‌متر می‌رسد و عطر نافذی دارد. گل‌های سفید رنگ و کوچک این گیاه هم بسیار زیبا بوده و حالتی چتری و مجتمع در انتهای ساقه‌های گل‌دهنده دارند. این گل‌ها در خرداد و تیر باز می‌شوند و شهریور و مهر، فصل برداشت دانه‌های معطر این گیاه است.

برای برداشت دانه‌ها، چترها را چیده و آن‌ها را در پارچه‌ای می‌تکانند تا دانه‌های گلپر بریزد. قطر این دانه‌های پهن، چیزی حدود 4 تا 6 میلی‌متر است و بویی بسیار نافذ دارند. این دانه‌ها را پودر می‌کنند و به صورت ادویه‌ای معطر در تهیه انواع ترشی و غذا به کار می‌برند. البته تمام بخش‌های این گیاه در صنعت غذا و دارو قابل استفاده است. برای مثال، ساقه‌های توخالی این گیاه هم عطری نافذ و مزه‌ای تند و تیز و تلخ دارند و از آن‌ها در تهیه یک ترشی مخصوص و بسیار خوشمزه استفاده می‌شود.

شرایط نگهداری گلپر

درباره نحوه نگهداری گلپر به موارد زیر توجه کنید:

• بهتر است دانه‌های گلپر را به صورت درسته و پودر نشده تهیه کنید، زیرا اسانس داخل دانه‌ها در حالت پودر‌شده به سرعت تبخیر شده و ادویه، عطر و بو و خاصیت اولیه خود را از دست می‌دهد. در حالت پودر شده، ادویه را حداکثر ظرف 6 ماه مصرف کنید. البته این موضوع در مورد تمام دانه‌های گیاهان خانواده جعفری مثل زیره، رازیانه و گشنیز هم صادق است.
• اگر دانه‌ها در شرایط درست، یعنی دور از گرما، رطوبت و نور نگهداری شوند، 2 تا 3 سال ماندگاری دارند.
• بهتر است دانه‌های گلپر را هنگام مصرف ادویه یا نهایتا یکی دو هفته قبل از مصرف، پودر کنید.
• بهترین ظروف برای نگهداری دانه‌ها، ظروف شیشه‌ای با رنگ تیره یا ظروف فلزی هستند و در هر دو حالت، باید دقت کنید که درب ظرف کاملا بسته باشد.
• اندازه ظرف نگهداری ادویه را متناسب با حجم ادویه انتخاب کنید. دقت داشته باشید که هوای داخل ظرف می‌توان باعث اکسید شدن اسانس و تغییر عطر و خاصیت آن شود.
• ظرف نگهداری گلپر را در مکانی خنک و دور از نور، گرما و رطوبت قرار دهید.

انواع گلپر

در ایران دو نوع گلپر وجود دارد. اولین نوع که به آن گلپر یا کولاپر می‌گویند، بسیار خوشبو است و در بسیاری از کوهستان‌های ایران مثل دامنه‌های البرز و قسمت‌های شمالی شمیران و گچسر یافت می‌شود. این ادویه، همان ادویه پرخاصیت و محبوبی است که کاربردهای فراوانی در آشپزی دارد و در این مقاله درباره آن صحبت کردیم. اما دومین نوع گلپر، بدبو است و اسامی مختلفی از قبیل گیاه آنغوزه، انگژد، انگشت گنده، حلتیت منتن، حلتیت سیاه و انجدان دارد. از صمغ بدبوی این گیاه برای صادرات استفاده می‌شود و خواص درمانی فراوانی دارد. آنغوزه گیاهی خودور است و در کوه‌های خراسان، استان فارس و جنوب شرقی ایران یافت می‌شود.

البته ناگفته نماند که گلپر نوع سومی به نام انجدان رومی هم دارد که خواص درمانی فراوانی داشته اما در ایران رشد نمی‌کند.

ادویه گلپر در چه غذاهایی استفاده می شود؟

گلپر گیاهی با طبیعت گرم و خشک است و مواد غذایی مانند تخم خربزه، تخم خیار، انار، آب انار، سکنجبین، صمغ عربی و گلاب، مصلح آن محسوب می‌شوند. حتی در طب سنتی توصیه می‌شود که افراد گرم مزاج برای استفاده از این ادویه فوق‌العاده، دانه‌های گلپر را یک شب در سرکه بخوابانند و پس از خشک کردن، دانه‌ها را پودر کرده و استفاده کنند. سایر موارد استفاده از این دانه‌های معطر و پرخاصیت در آشپزی به قرار زیر است:

• گلپر ادویه‌ای پرکاربرد در تهیه انواع ترشی‌ها است. معمولا از این ادویه در ترکیب با ادویه‌های دیگری مثل سیاه دانه، زیره سبز و سیاه، پودر کاری، تخم گشنیز، زردچوبه و نعنای خشک استفاده می‌شود.
• این ادویه خاصیت ضد نفخ دارد، بنابراین پاشیدن مقداری پودر گلپر روی میوه پرتقال یا دانه‌های انار بسیار هوشمندانه است و در عین‌ حال، طعم ترکیبی دلپذیری ایجاد می‌کند.

• طبع گرم گلپر، طبع سرد باقلای پخته را تعدیل می‌کند و عطر و طعم دلنشینی به آن می‌دهد.
• گاهی از پودر این ادویه برای مزه‌دار کردن انواع تخمه و آجیل استفاده می‌شود.
• همچنین هنگام درست کردن پوره سیب زمینی، اضافه کردن مقداری پودر گلپر در کنار نمک، فلفل و نعنا، طعمی به‌یادماندنی به این غذای محبوب می‌دهد.

در نهایت، فراموش نکنید که ادویه گلپر عطر و طعمی قوی دارد، به همین دلیل باید آن را در آشپزی به اندازه مصرف کنید تا غذا عطر و طعم متعادلی داشته باشد.

خواص گلپر

گلپر گیاهی ضد میکروب، ضد قارچ و ضد التهاب و ماده‌ای فوق‌العاده برای تقویت سیستم ایمنی بدن است. مطالعات درباره خواص ناشناخته این گیاه ارزشمند همچنان ادامه دارد و آنچه در ادامه می‌آید، تنها بخشی از خواص این دانه‌های معطر و شگفت‌انگیز است:

• آنتی اکسیدان‌های موجود در گلپر از فعالیت مخرب رادیکال‌های آزاد در بدن جلوگیری کرده و سلول‌های تخریب‌شده را بازسازی می‌کنند. طبق یک مطالعه علمی، اثر مهارکننده ترکیبات این گیاه بر رشد سلول‌های سرطانی تا 76 درصد گزارش شده است.
• می‌توان از دمنوش یا پودر این گیاه برای درمان و رفع سکسکه استفاده کرد.
• گلپر گیاهی خلط‌آور و ضد احتقان است و مصرف دم‌کرده آن می‌تواند مشکلاتی مثل اختلالات و عفونت‌های ریوی و سرماخوردگی را درمان کند.
• مصرف این ادویه قاعدگی را باز می‌کند و استفاده از آن در حد معین، افزایش‌دهنده شیر مادران است.
• اگر به‌دنبال لاغری هستید، از خاصیت چربی‌سوزی بالای گلپر غافل نشوید. مصرف این ادویه مفید باعث آب شدن چربی شکم و پهلو شده و به فرد احساس سیری می‌دهد.
• نوشیدن چای گلپر یک درمان عالی و مؤثر برای غلبه بر سردی مغز است. در‌این‌باره، استنشاق دود گلپر هم بسیار مؤثر است و باعث افزایش کارکرد مغز و تقویت حافظه خواهد شد.
• مصرف گلپر از بروز رفلاکس معده و حالت تهوع جلوگیری می‌کند. این دانه‌های شگفت‌انگیز، خاصیت ضد میکروبی دارند و ترکیب آن‌ها با انار، یک میکروب‌زدای بسیار عالی برای معده است.
• دمنوش گلپر خاصیت ضد نفخ دارد و به تقویت معده و هضم بهتر غذاها کمک می‌کند. حتی جویدن ساقه این گیاه هم می‌تواند نفخ شکم را درمان کند.

• گلپر ضد درد و ضد التهاب است و مصرف منظم آن زیر نظر پزشک حاذق، به درمان بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید و نقرس کمک می‌کند.
• برای تسکین التهاب، درمان زخم‌های پوستی و اگزما هم می‌توانید روی خواص گلپر حساب کنید. برای این منظور، مقداری از این گیاه را همراه با چند قطره روغن نارگیل در وان آب گرم ریخته و حمام کنید.
• 8 تا ۱۰ قطره شربت ریشه این گیاه را با 2 فنجان آب آلوئه‌ورا ترکیب کرده و آن را روزی 2 بار، صبح و شب روی صورت خود بمالید تا اثری از آکنه روی پوست‌تان باقی نماند.
• گلپر گیاهی ادرار‌آور است و باعث دفع سموم بدن از طریق ادرار خواهد شد. به همین دلیل، خواص گلپر برای سلامتی کلیه‌ها هم قابل توجه است.
• مصرف گلپر برای کمردردهای ناشی از رطوبت نافع است و می‌توان آن را همراه با غذاهای مختلف میل کرد.
• گلپر سرشار از انواع آنتی کسیدان‌ها و ویتامین E است. این ترکیبات در کنار برخی مواد معدنی دیگر موجود در آن، موجب تحریک جریان خون و اکسیژن‌رسانی بیشتر به پوست سر می‌شوند. در نتیجه، فولیکول‌های مو تقویت شده و ریزش مو کاهش می‌یابد. حتی می‌توانید دم کرده گلپر تازه را پس از سرد شدن به پوست سر خود اسپری کرده و پس از مدت کوتاهی، تأثیر فوق‌العاده آن را در شادابی موهایتان ببینید.

مضرات گلپر

در کنار تمام خواص و اثرات درمانی، استفاده از گلپر برای بعضی افراد مناسب نیست و ممکن است عوارضی مانند موارد زیر را به‌دنبال داشته باشد:

• گلپر متعلق به خانواده گیاهان جعفری و چتریان است. ترکیبات کومارینی موجود در این گیاهان برای برخی افراد حساسیت‌زا است و این حساسیت در اثر تماس با این گیاه و قرار گرفتن در معرض آفتاب بروز می‌کند. در چنین حالتی، فرد دچار لک‌های پوستی قهوه ای، قرمز و تاول می‌شود که گاهی با خارش هم همراه است. اگر مصرف گیاه یا تماس با آن ادامه یابد، ممکن است حساسیت، افزایش یافته و لک‌ها و تاول‌ها تمام بدن را فرا گیرند که خطرناک است.
• زیاده‌روی در مصرف این ادویه باعث سقط جنین می‌شود و برای زنان باردار خطرناک است.
• ممکن است مصرف بیش از اندازه گلپر در بعضی افراد باعث ایجاد سردرد شود. گاهی این حالت، با بوییدن این گیاه هم اتفاق می‌افتد. تپش قلب هم از دیگر عوارض مصرف بیش از اندازه گلپر است.
• توجه داشته باشید که استفاده از گلپر در کودکان زیر 2 سال ممنوع است.

گلپر خوش عطر و بو را از اسنپ فود سفارش دهید

احتمالا اولین گزینه‌ای که برای تهیه ادویه گلپر به ذهن می‌رسد، مراجعه به یک عطاری مطمئن است. با‌این‌حال، پیشنهاد ما این است که در خانه بمانید و به سایت اسنپ فود مراجعه کنید. در قسمت عطاری آنلاین اسنپ فود، فروشگاه‌های مختلفی را خواهد دید و می‌توانید ادویه دلخواه خود را از هر فروشگاهی که در نزدیکی شما است، سفارش دهید. با سفارش آنلاین، زحمت خرید حضوری شما کم شده و ادویه موردنظر را در کمترین زمان ممکن، درب منزل تحویل خواهید گرفت.