سیاه دانه ، گیاهی پرکاربرد و اثربخش در طب سنتی است که استفاده از آن قدمتی طولانی دارد. اما درباره خواص و مضرات این دانه‌های شگفت‌انگیز چه می‌دانید؟ آیا می‌دانید که بهترین زمان و مناسب‌ترین مقدار مصرف سیاه دانه چقدر است و زیاده‌روی در مصرف چه عوارضی به‌دنبال دارد؟ اگر به‌دنبال پاسخ این سوالات هستید، تا پایان این مقاله اسنپ فود همراه ما باشید تا این دانه‌های مفید و پرخاصیت را بهتر بشناسیم.

معرفی سیاه دانه

سیاه دانه یا سُنیز، گیاهی یک ساله و گلدار از خانواده آلاله‌ها است که آن را با نام علمی «Nigella» می‌شناسند. این گیاه دارویی، گل‌هایی ظریف به رنگ آبی یا سفید کم‌رنگ داشته و به طور معمول هر گل، بین 5 تا 10 گلبرگ دارد. میوه گیاه نیز، شکلی کپسولی، بزرگ و متورم دارد و درون خود، تعداد بسیار زیادی دانه یا بذر سیاه‌رنگ را جای داده است. این دانه‌ها، عطری تند و بخصوص دارند و 32 تا 40 درصد وزن آن‌ها را روغن سیاه دانه تشکیل می‌دهد. این گیاه، حاوی آنتی‌اکسیدان‌های فراوانی است و اولین بار در جنوب غربی آسیا به بار نشسته است. قدمت استفاده از آن به هزاران سال قبل بازمی‌گردد و هنوز هم در درمان بسیاری از مشکلات و بیماری‌ها، به‌عنوان یک درمان طبیعی و بسیار مؤثر شناخته می‌شود.

شرایط نگهداری سیاه دانه

جالب است بدانید که دانه‌های کامل سیاه دانه، تاریخ انقضا ندارند و مادامی که به صورت دانه‌های درسته و کامل، دور از رطوبت و نور خورشید نگهداری شوند، خواص خود را حفظ می‌کنند. بنابراین، بهتر است پس از خریداری سیاه دانه، در صورتی که نیاز به پودر سیاه دانه دارید، مقدار کمی از آن را پودر کرده و بقیه دانه‌ها را سالم نگه دارید.

پودر سُنیز در مجاورت هوا، خواص خود را از دست می‌دهد و بهترین روش برای حفظ این خواص، ترکیب آن با عسل است. با‌این‌حال، در صورت نگهداری پودر خالص این گیاه، آن را در ظرفی درب‌دار ریخته و در محیطی خشک و خنک دور از تابش نور خورشید قرار دهید. به‌علاوه، ظرف 2 تا 3 روز آینده آن را مصرف کنید.

سیاه دانه در چه غذاهایی استفاده می شود؟

سُنیز طعمی قوی و تلخ دارد و نباید در استفاده از آن به‌عنوان یک طعم‌دهنده زیاده‌روی کرد. همچنین جالب است بدانید که استفاده از این ادویه پرخاصیت در آشپزی فلسطینی و بنگلادشی هم جایگاه ویژه‌ای دارد. در ادامه، چند روش برای استفاده از سیاه دانه در غذاها را با هم مرور می‌کنیم:

• استفاده از دانه‌های خام سیاه دانه در ترشی‌ها یک روش هوشمندانه برای اصلاح طبع ترشی است. به‌علاوه، افزودن این دانه‌های پرخاصیت به ترشیجات، عطر و مزه خاصی به آن‌ها می‌دهد.
• مقداری سُنیز را روی پنیر بپاشید و ضمن نوش جان کردن یک عصرانه خوشمزه، از خواص بی‌نظیر این دانه‌های شگفت‌انگیز برخوردار شوید.

• استفاده از این ادویه در تولید بعضی از نان‌های خانگی هم رایج است و معمولا در کنار زیره یا به تنهایی روی نان‌ها پاشیده می‌شود.
• شما می‌توانید پودر یا دانه‌های آسیاب‌شده این گیاه را به نوشیدنی‌های گرم خود اضافه کنید و از خواص یک نوشیدنی گرم و مقوی بخصوص در فصول سرد سال بهره‌مند شوید.
• اضافه کردن مقداری سیاه دانه به انواع سالادها، سوپ‌ها و خورشت‌ها، طعم و مزه خاص‌تری ایجاد می‌کند و ارزش غذایی آن‌ها را بالا می‌برد.

نحوه مصرف سیاه دانه

مصرف سُنیز هم ساز‌و‌کارهای خاص خود را دارد و از آنجا که این گیاه، طبعی بسیار قوی دارد، نباید در مصرف آن بی‌گدار به آب بزنید. در ادامه، چند دستورالعمل و راهکار مفید را درباره نحوه مصرف سیاه دانه با هم مرور می‌کنیم:

• به طور معمول توصیه می‌شود که سیاه دانه را همراه با مصلح آن استفاده کنید. این گیاه، طبیعتی گرم و خشک دارد و خیساندن آن در سرکه، باعث اصلاح این طبع می‌شود. البته دانه کتیرا هم یکی دیگر از بهبود‌دهنده‌های مزاج این دانه مفید است.
• دوز مصرف این دانه‌های دارویی به عوامل مختلفی مانند مزاج و سن فرد بستگی دارد و برای مثال، افراد گرم‌مزاج باید در مصرف آن احتیاط بیشتری به خرج دهند.
• بهترین روش مصرف سیاه دانه ، تهیه دوسین است. برای این منظور، دانه‌های سُنیز را آسیاب کرده و بلافاصله با عسل به نسبت 2 به 1 مخلوط کنید. به طور معمول، مصرف روزانه 1 قاشق چایخوری از این ترکیب در یک بازه زمانی مشخص، سلامت عمومی بدن را بهبود می‌بخشد. البته، توجه داشته باشید که تمام این نسخه‌ها باید تحت نظر پزشک حاذق طب سنتی تجویز شود.

• می‌توان پودر سیاه دانه را به مقدار 1 تا 2 گرم در روز و به مدت 8 تا 12 هفته استفاده کرد. این مقدار برای بزرگسالان مناسب است و معمولا در شرایط عادی، مشکلی ایجاد نمی‌کند. برای کودکان بسته به رنج سنی آن‌ها باید از مقادیر کمتری استفاده کرد و بهتر است در این مورد با متخصص طب سنتی مشورت کنید.
• بهترین زمان مصرف سیاه دانه، صبح به صورت ناشتا است؛ زیرا در این زمان، بدن کاملا آماده دریافت مواد مغذی است.
• این گیاه باارزش به شکل‌های مختلفی مانند دانه، خمیر، روغن، اسانس و کپسول قابل دسترسی است و بهترین شکل مصرف آن به نوع نیاز شما بستگی دارد.

خواص سیاه دانه

استفاده‌های دارویی سُنیز از گذشته‌های دور رایج بوده است. امروزه هم این دانه‌های کوچک و شگفت‌انگیز، بخش مهمی از بسیاری نسخه‌های طب سنتی برای درمان بیماری‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. آنچه در ادامه می‌آید، بخش کوچکی از فواید بیشمار این دانه‌های پرخاصیت است که دانستن آن‌ها، تحمل طعم تلخ سیاه دانه را آسان‌تر می‌کند:

• سیاه دانه حاوی ترکیبات آنتی‌اکسیدانی قدرتمند و ویتامین‌های A، C و ویتامین‌های گروهB است. در نتیجه، مصرف آن برای کاهش علائم اولیه زخم معده و محافظت از بافت معده توصیه می‌شود. همچنین جویدن مقداری سیاهدانه هنگام صبح به صورت ناشتا به برطرف کردن نفخ معده کمک می‌کند.
• روغن سیاه دانه یک ضد التهاب و مسکن قوی است و استفاده موضعی از آن روی کمر، مفاصل و ماهیچه‌ها، درد و التهاب این نواحی را تسکین می‌دهد.
• این دانه‌های کوچک و مفید به ثابت نگه داشتن قند خون کمک می‌کنند وجلوی عوارض جانبی قند خون بالا را می‌گیرند. این عوارض در شکل ابتدایی به صورت عدم تمرکز، تشنگی زیاد، خستگی و… بروز می‌کنند و در طولانی‌مدت ممکن است منجربه مشکلاتی مانند آسیب عصبی، کندی بهبود زخم‌ها و تغییر در قوه بینایی شوند.
• جالب است بدانید که چکاندن چند قطره روغن سیاه دانه در ناف، منافع زیادی برای بدن دارد. این کار به درمان مشکلاتی مانند یبوست، گوش درد و سرماخوردگی کمک می‌کند و اقدامی مؤثر برای بهبود ناباروری، رفع ترک لب و بهتر شدن پوست محسوب می‌شود.
• مصرف سیاه دانه تأثیر قابل توجهی در کاهش کلسترول و فشار خون دارد و از این طریق به سلامت قلب و عروق نیز کمک می‌کند.
• گفتیم که سُنیز سرشار از آنتی‌اکسیدان است و این ترکیبات قدرتمند، با خنثی کردن فعالیت مخرب رادیکال‌های آزاد بدن، احتمال ابتلا به انواع سرطان‌ها را کاهش می‌دهند. از میان این بیماری‌ها می‌توان به سرطان پانکراس، سرطان سینه، سرطان پروستات، سرطان روده بزرگ و… اشاره کرد.
• تأثیر دمنوش سیاه دانه بر لاغری هم قابل توجه است. با مصرف این دمنوش، میل به نان، برنج و شیرینی‌جات در افراد کمتر شده و اشتهای فرد کاهش می‌یابد. در نتیجه می‌توان یک کاهش وزن 1 تا 2 کیلوگرمی در طول ماه را تجربه کرد.
• سیاه دانه ماده‌ای مفید برای افزایش استحکام تار موی ابروها است و جلوی ریزش آن‌ها را می‌گیرد.
• این گیاه پرخاصیت، حاوی ماده‌ای به نام تیموکینون است که به واسطه خواص آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی، به پیشگیری و درمان پوکی استخوان کمک می‌کند. البته برای تأثیر بهتر، توصیه می‌شود که سیاه دانه را با عسل ترکیب کرده و میل کنید.
• سُنیز را با عنوان قوی‌ترین داروی گیاهی سنگ‌شکن می‌شناسند. این ماده شگفت‌انگیز، مانع تجمع کریستال‌های اگزالات کلسیم در کلیه شده و سنگ‌های کلیه را خرد می‌کند.
• استفاده از روغن سیاه دانه به صورت موضعی و همچنین شیاف، در برطرف کردن عفونت‌های قارچی واژن بسیار مؤثر است.
• ترکیب سیاه دانه و عسل، یک داروی طبیعی برای افزایش میل جنسی در زنان و مردان است و این ترکیب، تعداد و قدرت حرکت اسپرم در آقایان را افزایش می‌دهد.
• روغن سیاه دانه، یک تقویت‌کننده طبیعی آلت جنسی مردان است. استفاده موضعی از این روغن گیاهی، به بزرگ کردن آلت تناسلی مردانه و افزایش تعداد اسپرم‌ها کمک می‌کند. البته زیاده‌روی در مصرف به دلیل شدت گرمای این روغن، می‌تواند تأثیر عکس داشته باشد.
• مصرف این ماده شگفت‌انگیز برای افزایش قدرت باروری و تخمک‌گذاری توصیه می‌شود و برای درمان نازایی هم می‌توان روی خواص آن حساب کرد. تحقیقات نشان داده‌اند که تأثیر سُنیز برای بهبود باروری شبیه تأثیر اسید فولیک است.
• برای تقویت سیستم ایمنی بدن و حل مشکل تنبلی تخمدان، روی خواص سیاهدانه برای زنان حساب کنید.
• برای درمان پوسته پوسته شدن پوست، رفع زگیل و برص (پیسی)، از سیاه دانه خیسانده‌ شده در سرکه سیب استفاده کنید.
• ماساژ پوست سر با روغن سیاهدانه، باعث بهبود گردش خون در این نواحی و تنظیم چربی پوست می‌شود. به‌علاوه، این کار، باعث تقویت رشد موها و جلوگیری از ریزش آن‌ها خواهد شد.
• مصرف سیاه دانه، خاصیت انعقادی خون را افزایش داده و باعث بالا رفتن میزان پلاکت‌های خون می‌شود.
• ترکیب سیاه دانه و شیر، یک رطوبت‌رسان فوق‌العاده برای پوست است و به تغذیه پوست کمک می‌کند. همچنین این ترکیب، یک ضد التهاب طبیعی است و شرایطی مانند اگزما یا پسوریازیس را بهبود می‌بخشد.
• ماساژ شکم با روغن سیاه دانه، رطوبت بافت چربی این ناحیه را کاهش داده و باعث کم شدن شاخص توده بدنی (BMI) می‌شود.

مضرات سیاه دانه

مصرف خوراکی سیاه دانه در مقادیر کم و به‌عنوان طعم‌دهنده به غذاها، برای اکثر افراد بی‌خطر است. همچنین مصرف موضعی روغن این گیاه، طبق نظر پزشک و در یک باز زمانی کوتاه، به طور معمول مشکلی ایجاد نمی‌کند. با‌این‌حال، در مورد مصرف این ادویه هم محدودیت‌ها و ممنوعیت‌هایی وجود دارند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

• مصرف سیاه دانه در دوران باردای ممنوع است و می‌تواند باعث کند شدن یا جلوگیری از انقباض رحم شود.
• اطلاعات زیادی درباره ایمن بودن مصرف سیاه دانه در دوران شیردهی وجود ندارد. برخی از تحقیقات، مصرف این دانه‌ها را باعث افزایش شیر مادر می‌دانند و برخی درباره مصرف آن در این دوره تردید دارند. بنابراین، بهتر است پیش از مصرف این گیاه در این دوره خاص با پزشک خود مشورت کنید.
• مصرف سیاه دانه، روند لخته شدن خون را کند کرده و خطر خونریزی را افزایش می‌دهد. بنابراین اگر یک عمل جراحی در پیش دارید، حداقل 2 هفته پیش از انجام عمل، مصرف این ماده را متوقف کنید.
• دقت داشته باشید که مصرف سیاه دانه در برخی افراد باعث کاهش قند خون و حالت خواب‌آلودگی می‌شود. لذا، مبتلایان به دیابت نوع 2 باید در صورت استفاده از این گیاه، به طور مرتب سطح قند خون خود را کنترل کنند.

• مراقب تداخلات دارویی سُنیز باشید. در این مورد، داروهای زیادی وجود دارند که باید از مصرف همزمان آن‌ها با سیاه دانه بپرهیزید. برای مثال، داروهای دیابت، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، داروهای فشار خون، داروهای ضد انعقاد خون، داروهای آرام‌بخش و… را مد‌نظر قرار دهید.
• مقدار توصیه شده مصرف سیاه دانه در بزرگسالان و کودکان را رعایت کنید و از زیاده‌روی در مصرف این ماده غذایی بپرهیزید. توجه داشته باشید که گاهی زیاده‌روی در مصرف این ماده، عوارض جبران‌ناپذیری مانند مرگ را به‌دنبال دارد.
• زیاده‌روی در مصرف سُنیز، برای کلیه‌ها مضر است و باعث کاهش حجم منی در گرم مزاجان می‌شود.
• ممکن است برخی افراد نسبت به مصرف سیاه دانه آلرژی داشته باشند.

سیاه دانه باکیفیت و مرغوب را از اسنپ فود سفارش دهید…

اگر به فکر خرید یک بسته سیاه دانه باکیفیت هستید و فرصت حضور در بازار را ندارید، از اسنپ فود کمک بگیرید. کافی است وارد سایت شده و به قسمت عطاری آنلاین اسنپ فود بروید. در این صورت، صفحه اختصاصی عطاری‌های طرف قرارداد با اسنپ فود را خواهید دید که منتظر کلیک‌های شما هستند تا محصول مورد نظرتان را در سریع‌ترین زمان به دستتان برسانند. امیدواریم از خرید غیرحضوری خود راضی باشید.