گیاه گزنه ، استفاده‌های دارویی فراوانی دارد و استفاده از آن از گذشته‌های دور تا به حال رواج داشته است. به کار گرفتن این گیاه در درمان بسیاری از مشکلات زنانه، معجزه می‌کند و برای درمان بیماری‌ها و امراض شایعی مانند کبد چرب هم می‌توان از آن کمک گرفت. خوشبختانه این گیاه دارویی، به وفور در ایران می‌روید و حتی در باغچه‌های خانگی هم می‌توان آن را پرورش داد. در این مقاله از اسنپ فود، به خواص و مضرات این گیاه دارویی پرداخته‌ایم و نکات مهم درباره نحوه مصرف آن را با هم مرور می‌کنیم؛ با ما همراه باشید.

معرفی گزنه

گزنه گیاهی علفی و یک ساله با ساقه‌ای راست و ریشه‌ای خزنده است که پاجوش‌هایی در جهات مختلف از آن خارج می‌شوند. این گیاه، گل‌هایی به رنگ زرد یا صورتی و برگ‌هایی سبز و قلبی‌شکل به حالت نوک‌تیز و دندانه‌دار دارد. آن را با نام علمی (Urtica) می‌شناسند و ارتفاع گیاه به 50 تا 100 متر هم می‌رسد. گزنه به صورت خودرو در مناطق مرطوب خارج شهر رشد می‌کند و در ایران هم مناطق شمالی، شمال غرب و مناطق مرکزی مثل اصفهان، شاهرود، بسطام و کوه کاشان، محل رویش این گیاه دارویی هستند.

جالب است بدانید که کلمه لاتین uro  به معنی سوختن، از نام لاتین این گیاه گرفته شده است و حتی نام فارسی هم اشاره به حالت گزش این گیاه دارد. در واقع، روی ساقه و سطح زیرین برگ‌های این گیاه، پوشیده از لایه‌ای کرک‌مانند و گزنده است که در صورت تماس پوست با آن، این گزش و سوزش را به وضوح حس خواهید کرد. در نتیجه برگ‌های تازه گیاه، قابل استفاده خوراکی نیستند و حتما باید خشک یا پخته شوند.

شرایط نگهداری گزنه

برگ‌های تازه این گیاه، ماندگاری کمی دارند و به سرعت با قرارگیری در دمای محیط، بی‌حال و پژمرده می‌شوند. در حالی که شما می‌توانید بین 1 تا 2 سال از پودر گزنه خشک استفاده کنید؛ به این شرط که آن را در ظرفی محفوظ و دور از رطوبت قرار دهید. به طور کلی، محیط خشک و خنک برای نگهداری این گیاه خشک‌شده کاملا مناسب است.

گزنه در چه غذاهایی استفاده می شود ؟

یکی از مرسوم‌ترین روش‌ها برای استفاده خوراکی از گزنه، تهیه دمنوش این گیاه بی‌نظیر است. اما این تنها انتخاب شما نیست و گزینه‌های دیگری هم برای استفاده غذایی از این گیاه وجود دارد که در ادامه، به چند نمونه از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• شما می‌توانید با افزودن مقداری پودر گزنه خشک‌شده به ماست و دوغ، سردی این مواد غذایی را تعدیل کنید.
• آش گزنه یکی از غذاهای سنتی استان گلستان است که برای سبزی آن از ترکیب گشنیز، جعفری و گزنه استفاده می‌شود.
• پخت کوکوی گزنه هم روش‌های مختلفی دارد که یکی از آن‌ها کوکوی گیجیمه مخصوص شمال کشور است. برای تهیه این کوکوی خوشمزه از ترکیب سبزی گزنه و مواد دیگری مانند تخم‌مرغ، سیب‌زمینی و ادویه‌جات استفاده می‌شود و طعم لذیذی دارد.
• علاوه بر این‌ها می‎توانید از برگ‌های تازه و جوان این گیاه به‌عنوان یک سبزی پخته‌شده در تهیه انواع سوپ‌ها، آش‌ها و خورشت‌ها استفاده کنید.

نکته مهم: استفاده از برگ‌های تازه گزنه، باعث ایجاد حساسیت می‌شود. بنابراین، بهترین روش استفاده از این گیاه مفید در غذاها، پختن برگ‌ها به صورت آبپز یا بخارپز است.

خواص گزنه

در این قسمت به برخی از مهم‌ترین خواص دارویی گزنه می‌پردازیم تا بیشتر با این معجزه طبیعت آشنا شوید:

• استفاده از گزنه، تأثیر مثبتی بر تنظیم هورمون‌ها و چرخه قاعدگی دارد و خاصیت ضد درد و ضد التهاب این گیاه، گرفتگی‌های عضلاتی مربوط به سیکل قاعدگی را کاهش می‌دهد.
• این گیاه، نقش مؤثری در تقویت رحم و تخمدان‌ها دارد و شانس باروری در زنان را افزایش می‌دهد. همچنین استفاده از آن برای درمان کیست تخمدان و درمان مشکلاتی مانند آمنوره نافع است.
• گزنه یک ضد میکروب طبیعی است و می‌تواند به درمان عفونت‌های رحمی و مجاری ادرار کمک کند.
• وجود ویتامین A و انواع آنتی‌اکسیدان‌ها در این گیاه، به بهبود سلامت چشم‌ها و تقویت بینایی کمک می‌کند. همچنین این گیاه بی‌نظیر، خاصیت ضد میکروب و ضد التهاب دارد و به همین دلیل، مشکلاتی مانند التهاب و عفونت چشم و خستگی و تاری دید را هم برطرف می‌کند.
• استفاده از گزنه برای افزایش باروری در مردان هم سودمند است. گزنه، میل جنسی آقایان را افزایش می‌دهد، کیفیت نعوظ را بالا می‌برد و گیاهی مفید برای محافظت از سلامت اسپرم‌ها است.
• این گیاه دارویی با افزایش جریان خون و کاهش التهاب، به بهود عملکرد پروستات و سلامت بیشتر این عضو کمک می‌کند.
• وجود ترکیباتی مانند فلاونوئیدها و اسید کلروژنیک در گزنه، میزان حساسیت به انسولین را بالا برده و به بهبود جذب گلوکز در بدن کمک می‌کنند. بنابراین، استفاده از این گیاه دارویی برای مبتلایان به دیابت نوع 2 مفید است و قند خون آن‌ها را پایین می‌‌آورد.
• استفاده از گزنه برای درمان بیماری‌های التهابی پوست مانند اگزما مفید است و برای درمان مشکلاتی مانند جوش و آکنه هم کاربرد دارد.
• گزنه، گیاهی عالی برای سم‌زدایی از بدن است و به دفع سموم زایدی مانند اوره کمک زیادی می‌کند.
• ویتامین C، آنتی‌اکسیدان‌ها و سایر مواد مغذی موجود در این گیاه، به روشن شدن، رطوبت‌رسانی و جوانسازی پوست کمک می‌کنند و لکه‌های قهوه‌ای روی پوست را از بین می‌برند.

• برای تقویت موها روی فواید گزنه حساب کنید. استفاده از گزنه می‌تواند به صورت یک دمنوش خوراکی یا استفاده موضعی روغن و ماسک این گیاه باشد. به هر حال این گیاه، درمانی مؤثر برای شوره سر بوده و به تقویت رشد موها و درخشندگی و حالت‌پذیری بیشتر آن‌ها کمک می‌کند.
• گزنه یک دیورتیک (ادرارآور) طبیعی است و از این طریق، سموم زاید را از کلیه‌ها دفع کرده و مانع آسیب‌های التهابی این عضو حساس می‌شود.
• خواص ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی این گیاه دارویی، به کاهش التهاب کبد و بهبود کبد چرب کمک می‌کند. مصرف این گیاه، صفرا را در بدن افزایش می‌دهد و در نتیجه، دفع چربی‌ها و سموم از کبد تسهیل می‌شود.
• گزنه به درمان جوش، آکنه، و بیماری‌های پوستی مانند اگزما کمک کرده و به جوانسازی، روشن‌سازی، و مرطوب‌سازی پوست کمک می‌کند. علاوه بر این، خواص ضدالتهابی، ضد باکتریایی، و ضد ویروسی گزنه می‌توانند به بهبود سرماخوردگی و تقویت سیستم ایمنی کمک کنند.
• برای کنترل میزان چربی خون روی خواص گزنه حساب کنید. این گیاه دارویی بی‌نظیر، سرشار از آنتی‌اکسیدان و حاوی ترکیباتی به نام فیتواسترول است. این ترکیبات، مانع جذب کلسترول بد (LDL) می‌شوند.
• گزنه گیاهی مؤثر برای کنترل اشتها و افزایش متابولیسم بدن است و به همین دلیل، مصرف منظم آن به کاهش وزن کمک می‌کند.
• یکی از بهترین روش‌های طبیعی برای درمان سرماخوردگی، استفاده از گیاه گزنه است؛ زیرا این گیاه دارویی، سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند. به‌علاوه، به دلیل خواص ضد باکتریایی، ضد ویروسی و ضد التهابی خود، نقش مؤثری در بهبود علائم سرماخوردگی دارد و حالاتی مانند سرفه و احتقان را تسکین می‌دهد.
• گیاه گزنه یک انتخاب مناسب برای مقابله با تب یونجه است و به پیشگیری و تسکین این حساسیت بهاره کمک می‌کند.
• گزنه یک گیاه انرژی‌زا است که به‌ واسطه وجود مقادیر فراوان ویتامین C و آهن در ساختار خود، خستگی‌های روحی و جسمی را به سرعت برطرف می‌کند.

نحوه مصرف گزنه

برگ‌ها، ساقه و ریشه‌های این گیاه قابل استفاده‌اند و می‌توان پس از تمیز کردن و شستن، آن‌ها را خشک کرده و به صورت پودر استفاده کرد. همچنین استفاده از این گیاه دارویی در قالب دمنوش و جوشانده، روغن و اسانس، تنتور و کرم‌های پوستی هم رواج دارد.

طرز تهیه جوشانده گزنه

برای تهیه جوشانده گزنه ، به‌ازای هر فنجان برگ تازه گیاه، به 2 فنجان آب نیاز دارید. روش کار به ترتیب زیر است:

• مرحله اول: برگ‌ها و آب را داخل قوری ریخته و آن را روی حرارت قرار دهید تا بجوشند.
• مرحله دوم: سپس، حرارت را خاموش کرده و اجازه دهید این ترکیب 5 دقیقه در قوری بماند.
• مرحله سوم: حالا مخلوط را از صافی عبور داده و در صورت تمایل با مقداری عسل و دارچین مزه‌دار کنید.

نکته: بهتر است ابتدا به مقدار کمی از این جوشانده بسنده کنید تا مطمئن شوید که حساسیتی به آن ندارید.

طرز تهیه دمنوش گزنه

در این روش به ترتیب مراحل زیر عمل کنید:

• مرحله اول: 1 قاشق چایخوری گزنه خشک را در 1 فنجان آب جوش بریزید.
• مرحله دوم: درب فنجان دمنوش‌خوری را بگذارید و اجازه دهید نوشیدنی شما به مدت 5 دقیقه دم بکشد.
• مرحله سوم: حالا دمنوش را از صافی عبور داده و در صورت تمایل با کمی عسل یا نبات شیرین کنید.

مضرات گزنه

زیاده‌روی در مصرف هر گیاه دارویی عوارض خاص خود را دارد و گزنه هم از این قاعده مستثنی نیست. اما علاوه بر این، استفاده از این گیاه دارویی، محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های دیگری هم دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• از مصرف همزمان این گیاه دارویی با داروهای فشار خون، داروهای دیابت، داروهای ادرارآور، لیتیوم و رقیق‌کننده‌های خون بپرهیزید و پیش از مصرف حتما با پزشک خود تماس بگیرید.
• مصرف گزنه برای زنان باردار ممنوع است و ممکن است با ایجاد انقباضات شدید رحمی، خطر سقط جنین را به‌دنبال داشته باشد.
• استفاده از این گیاه دارویی برای کودکان مناسب نیست.
• دقت داشته باشید که زیاده‌روی در مصرف گزنه، عوارض دردسرسازی مانند فشار خون بالا و نامنظم شدن قاعدگی را در پی دارد و می‌تواند برای روده‌ها و کلیه‌ها مضر باشد.
• استفاده کردن از گزنه به مقدار بیش از 10 گرم در روز ممکن است باعث بند آمدن ادرار شود.

• این گیاه دارویی حاوی مقادیر نامعینی تانن است. بنابراین مصرف همزمان آن با غذاهای حاوی آهن، میزان جذب آهن را کاهش می‌دهد.
• شایع‌ترین عارضه مصرف خوراکی گیاه گزنه، تحریک معده است. همچنین ممکن است خوردن برگ‌های خشک یا تازه این گیاه، باعث ایجاد التهابات شدید دهانی و حالت خفگی شود. البته این احتمال در مورد برگ‌های تازه گیاه، قوی‌تر است.
• از مصرف همزمان دیورتیک‌ها با گیاه گزنه خودداری کنید، زیرا این کار خطر کمبود آب شدید برای بدن را به‌دنبال خواهد داشت.
• تماس دست و بدن با برگ‌های تازه این گیاه، حالتی شبیه گزش یا سوزش ایجاد می‌کند و ممکن است این حالت در برخی افراد، واکنش‌های شدید آلرژیک را به همراه داشته باشد. همچنین از احتمال بروز واکنش‌های آلرژیک در صورت مصرف خوراکی این گیاه هم غافل نشوید.

تهیه گزنه باکیفیت و همراهی همیشگی اسنپ فود

اگر برای مصارف دارویی یا غذایی، به‌دنبال مرجعی مطمئن برای تهیه گزنه باکیفیت هستید، اسنپ فود را از قلم نیندازید. این سایت محبوب و پرطرفدار بخشی به نام عطاری آنلاین دارد که نیاز شما را به بهترین و راحت‌ترین شکل ممکن برآورده می‌سازد. کافی است وارد سایت شده و در بخش گفته‌شده، محصولات مورد نظر خود را جستجو کنید. به این ترتیب، از امکان مقایسه برندها، قیمت‌ها و نوع بسته‌بندی محصولات برخوردار خواهید شد و خرید خود را با توجه به نیاز خود کامل خواهید کرد. خرید اینترنتی خوب و رضایت‌بخشی را برایتان آرزو می‌کنیم.