خواص و مضرات شیر برای کودکان که مادران باید بدانند

شیر همان نوشیدنی است که از ابتدای تولد، ما را با آن تغذیه می‌کنند. این نوشیدنی سرشار از مواد مغذی و ویتامین‌ها بوده و فواید زیادی برای سلامت جسم و جان کودکان دارد.  شیر نقش بسیار مهمی در استحکام استخوان‌ها داشته و روند رشد کودکان را نیز افزایش می‌دهد. مصرف این مایع سفید رنگ حیات بخش از ابتدای زندگی هر فردی آغاز شده و هیچگاه خاتمه نمی‌یابد. اگر از شیر به درستی استفاده شود، کمک می‌کند تا انسان در دوران سالمندی و میانسالی به تعادل در مواد مغذی و لازم مانند کلسیم رسیده و با مشکلی مواجه نباشد. به همین دلیل است که مادران از ابتدای تولد، فرزندانشان را به شیر عادت می‌دهند.

شیر و فواید آن

شیر ماده‌ای کامل و غنی از کلسیم است که در رژیم غذایی از واجبات محسوب می‌شود. این ماده لبنی اگر در سبد غذایی کودکان شما باشد نیازهای آنها را در سنین میانسالی و پیری تامین خواهد کرد. بد نیست بدانید که به هیچ عنوان استفاده از شیر گاو برای کودکانی که کمتر از یک سال دارند، مناسب نیست. مواد معدنی موجود در شیر گاو برای کودکان کمتر از 1 سال سنگین بوده و بهتر است که این کودکان در یک سال اول زندگی خود از شیر مادر تغذیه کنند. این نوشیدنی یک مکمل غذایی محسوب می‌شود که باید آن را به صورت روزانه در سبد غذایی کودکان قرار دهید. کودکان 2 تا 3 ساله روزی دو لیوان شیر، کودکان ۴ تا ۸ سال روزی ۵ لیوان شیر و نوجوانان و بزرگسالان روزانه باید 3 لیوان شیر را نوش جان کنند.

جذب شیر در بدن ما تقریباً ۳ الی ۴ ساعت طول می‌کشد. به همین دلیل بهترین زمان برای مصرف آن قبل از خواب است. چون ما در ساعات استراحت قرار داریم و بدن به راحتی می‌تواند پروتئین و مواد مغذی را جذب و دریافت کند. شیر حاوی چربی‌ها، یتامین‌ها، مواد معدنی و پروتئین‌ها است.  همچنین بد نیست بدانید که شیر سرشار از منیزیم، پروتئین کازئین، لاکتوز، اسید فولیک، پتاسیم، فسفر، نیاسین و کلسیم است. کلسیم همان فاکتور اصلی است که رشد استخوان‌ها و سلامت دندان‌ها در بدن کودکان را تضمین می‌کند. به علاوه کمک می‌کند که شما از سردرد های میگرنی و عصبی در امان باشید.

جایگزین شیر پاستوریزه برای کودکان

همانطور که در قسمت قبل نیز اشاره کردیم شیر از ملزومات بدن کودکان محسوب می‌شود و به هیچ عنوان نباید آن را از رژیم روزانه آنها حذف کرد. البته آمارها نشان می‌دهند که کودکان بسیار زیادی علاقه به خوردن شیر ندارند. حال اگر کودک شما نیز به خوردن شیر علاقه نداشت، با چند ترفند می‌توانید او را به خوردن شیر مایل کنید. اول اینکه شما باید اینکار را گام به گام انجام دهید.

• در گام اول سعی کنید شیر پاستوریزه را با شیر خشک یا شیر خودتان مخلوط کرده و جایگزین کنید. البته سعی کنید که مقدار شیر پاستوریزه بیشتر نباشد.
• در گام دوم طعم شیر را برای کودک خود تقویت کنید. همه ما در دوران کودکی یا عاشق شیر سرد بودیم یا علاقه‌مند به شیر گرم و شکری. کمک گرفتن از والدینتان برای راهنمایی کردن یکی از ترفندهای مناسب است.
• حتی اگر کودک شما به شیر ساده علاقه نداشت، سعی کنید که شیر را با 1 قاشق غذاخوری شکلات ترکیب کرده و به او بدهید. شکلات طعم شیر را بهتر می‌کند و بدون شک کودک شما عاشق آن خواهد شد.
• توصیه می‌کنیم که مصرف شیر پاستوریزه را با مقادیر بسیار کم شروع کنید. اگر کودک شما تمایل به خوردن زیاد شیر نداشت به او فشار نیاورده و کم کم حجم لیوان او را افزایش دهید.
• همچنین استفاده از شیری که با میوه‌ها ترکیب شده باشد یک نوشیدنی جذاب برای کودکان به حساب می‌آید. بدون شک کودک شما ترکیب شیر و تکه‌های موز را سریعتر از یک لیوان شیر ساده تمام می‌کند.
• ضمنا فراموش نکنید که لبنیات دیگر نیز به اندازه شیر غنی و مغذی هستند. برای مثال روغن کرمانشاهی، پنیر و کره می‌توانند جایگزین شیر باشند. اما قبل از اینکار حتماً با متخصص اطفال مشورت کنید.
• در نهایت سعی کنید کودک خود را با استفاده از غلات یا سرلاک‌ها به خوردن شیر ترغیب کنید. کودک شما به کلسیم نیاز دارد. به همین دلیل غلات صبحانه باعث می‌شوند که کودک شما شیر را با غلات و میوه نوش جان کرده و متوجه طعم شیر نشود.

جایگزین‌های شیر پاستوریزه

در نهایت اگر نتوانستید به کودک خود شیر بدهید باید بدانید که آب پرتقال، سبزیجات با برگ سبز، ماهی، سویا و نان‌های غنی شده می‌توانند جایگزین‌های مناسبی برای شیر پاستوریزه باشند. هرچند که هیچ ماده غذایی در روی کره زمین به اندازه شیر کلسیم ندارد.

 جوشاندن شیر پاستوریزه برای کودکان

اگر تصمیم گرفتید از شیر پاستوریزه برای کودک خود استفاده کنید، حتما به این نکته دقت کنید که جوشاندن شیر برای کودکان اهمیت زیادی دارد. اما نه نوع پاستوریزه آن! همه ما می‌دانیم که شیر یک ماده فسادپذیر است و استفاده از شیر فاسد ممکن است عواقب جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. به همین دلیل اگر تصمیم دارید از شیر محلی یا فله‌ای استفاده کنید، حتماً باید شیر را بجوشانید تا از سالم بودن آن مطمئن شوید. اما این قانون برای شیر پاستوریزه صادق نیست. شیر پاستوریزه غنی از ویتامین و کلسیم است که در فرایند پاستوریزه شدن شیر گرمای زیادی به آن می‌دهند تا تمام باکتری‌ها و میکروب‌های احتمالی نابود شوند.

اینکار کمک می‌کند تا شیر از هرگونه ماده خارجی در امان مانده و آلوده نباشد. همچنین تا حد امکان از ساختار اصلی و مفید آن حفاظت شود. شیرهای پاستوریزه بطور کلی همگی یکبار فرایند گرم شدن را برای از بین رفتن باکتری‌ها و میکروب‌ها تجربه می‌کنند. اینکار در آزمایشگاه‌ها و لابراتورهای مجهز کارخانجات تولیدی شیر انجام می‌شود. به همین دلیل جوشاندن مجدد شیر پاستوریزه باعث می‌شود تا ساختار آن دچار مشکل شده و فواید و ارزش غذایی آن از بین برود. توصیه می‌کنیم که شیرهای پاستوریزه را تا تاریخ انقضای آنها نگهداری کنید. همچنین بهتر است که آنها را نهایتا ظرف مدت ۴۸ ساعت نوش جان کنید.

خواص شیر گاومیش برای کودکان

شیر گاومیش یکی از پرمصرف‌ترین شیرهایی است که در قسمت‌هایی از اروپا و آسیا، استفاده آن رواج دارد. گاومیش‌ها شیر زیادی تولید می‌کنند و شیر آنها درصد چربی بالایی دارد. همین مسئله موجب می‌شود که شیر این حیوانات به شدت سودمند باشد، خصوصا برای کودکان در حال رشد. شیر گاومیش غنی‌تر از شیر گاو بوده، ماده خشک کمتری دارد و میزان درصد لاکتوز آن نیز با شیر گاو متفاوت است. همچنین پروتئین‌های موجود در آن از شیر گاو بالاتر است. در ادامه شما را با خواص شیر گاومیش آشنا می‌کنیم.

• شیر گاومیش خون ساز است چربی بالایی دارد و به بدن و عضلات انرژی و نیرو می‌دهد.
• منبعی غنی از کلسیم است که سلامت استخوان‌های شما را تضمین کرده و از پوکی استخوان پیشگیری می‌کند. ضمن اینکه ارزش غذایی آن از شیر بز، گاو و غیره بیشتر است.
• این شیر منبعی غنی از پتاسیم نیز محسوب می‌شود که فشار خون را کاهش داده و گرفتگی عروق را برطرف می‌کند.
• همچنین منبعی غنی از ویتامین D است.
• شیر گاومیش برای مبارزه با افسردگی یک محصول بی نظیر بحساب می‌آید. این شیر به دلیل وجود ویتامین D ، به تولید سروتونین کمک کرده و سبب اصلاح خلق و خو و خوابی آرام می‌شود.
• ناگفته نماند که افراد سالمندی که از شیر گاومیش به جای شیر گوسفند، بز یا گاو استفاده می‌کنند ترکیبات پروتئینی بیشتری در مغز خود دارند. به همین دلیل است که باید از این شیر در رژیم غذایی روزانه کودک خود استفاده کنید. البته مشورت با پزشک تغذیه کودکتان را فراموش نکنید.

جایگزین شیر گاو برای کودکان

شیر گاو یکی از شیرهای مناسب برای افراد در تمام سنین محسوب می‌شود. خصوصاً کودکان باید حتماً از این شیر در رژیم روزانه خود استفاده کنند. اما اگر به هر دلیلی استفاده از شیر گاو برای کودک شما امکان پذیر نبود باید از جایگزین‌های دیگری استفاده کنید.

• اولین جایگزین، شیر شتر است. این شیر به دلیل انسولینی که در خود دارد بدن کودک شما را در مقابل دیابت مصون می‌کند. البته باید نوع پاستوریزه آن را تهیه کنید.
• دومین جایگزین شیر بز و گوسفند است. این شیرها نیز در مقایسه با شیر گاو چربی کمتری داشته اما ویتامین‌ها، اسید فولیک و مواد معدنی بیشتری دارند. شیر بز و گوسفند را هرگز بدون جوشاندن مصرف نکنید.
• سومین جایگزین، شیر سویا است. اگر کودک شما به آن آلرژی نداشته باشد، می‌توانید این شیر را برای کودک خود استفاده کنید. البته فراموش نکنید که قبل از جایگزین کردن هر شیری به جای شیر پاستوریزه و گاو، حتما با پزشک متخصص تغذیه کودک خود مشورت کنید.
• شیر نارگیل و شیر بادام نیز از جمله جایگزین‌های خوب به جای شیر گاو هستند. این شیرها را نیز قبل از استفاده بجوشانید. شیر نارگیل سرشار از فیبر، آهن و پروتئین است. شیر بادام نیز پروتئین فراوانی دارد. ضمن اینکه اگر کودک شما از حضور لاکتوز در شیر گاو رنج می‌برد، این شیر مناسب او است.

در هر حال ما سعی کردیم تا جایگزین‌های مناسبی را به جای شیر پاستوریزه برای کودک شما معرفی کنیم. اما باز هم تاکید می‌کنیم که برای جایگزین کردن و استفاده از هرکدام از شیرهای پیشنهاد شده، حتماً قبل از آن با متخصص تغذیه کودکتان مشورت کنید.

  مضرات مصرف بیش از حد شیر در کودکان

مصرف شیر خوب است و خصوصاً برای کودکان باید در اولویت باشد. اما بد نیست بدانید که زیاده‌روی کردن در مصرف لبنیات می‌تواند بیماری‌های زیادی را برای کودکان ایجاد کند. از جمله عوارضی که به واسطه مصرف بیش از حد شیر و لبنیات برای کودکان به وجود می‌آید، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ایجاد التهاب یکی از مشکلاتی است که در اثر مصرف بیش از حد شیر ایجاد می‌شود. در واقع شیر قندی به نام گالاکتوز دارد که ماده اکسیداسیون را در بدن تکثیر می‌کند و سبب بروز التهابات بدنی مثل اگزما، آسم، آرتریت و غیره می‌شود.
• همچنین مصرف بیش از حد شیر موجب ایجاد دیابت در کودکان خواهد شد. خصوصاً شیر گاو که مقادیر زیادی لاکتوز دارد و در مقابل ترشح شدن انسولین بشدت مقاوم است.
• مشکل بعدی ایجاد آلرژی در کودکان است. کودکان و خردسالان ممکن است به مصرف بیش از اندازه شیر حساسیت نشان دهند که سبب ایجاد سرفه، خارش، درد گلو، استفراغ، خارش پوست، آکنه و قرمزی در ناحیه لثه، زبان و گلو می‌شود.
• همچنین اختلالات گوارشی مانند گازهای شکمی و اسهال، از جمله مشکلاتی محسوب می‌شوند که به سبب مصرف بیش از اندازه شیر در کودکان بروز خواهند کرد.

شیر مفید است اما به اندازه 

در این مطلب سعی کردیم بایدها و نبایدهای مصرف شیر را برای شما توضیح دهیم. در هر حال باید بدانید که مصرف شیر برای کودکان و بزرگسالان یکی از واجبات محسوب می‌شود. اما این نکته را نیز فراموش نکنید که همیشه در مصرف تمام مواد غذایی خصوصا لبنیات و شیر متعادل رفتار کنید.