گل شمعدانی و راهنمای کامل نگهداری و پرورش

گل شمعدانی گیاهی بسیار محبوب و پرطرفدار و بومی آفریقای جنوبی است. این گیاه مقاومت خوبی در برابر گرما و خشکی دارد؛ به‌همین دلیل در مناطق گرمسیر، همیشه سبز است. تنوع رنگی زیبا و شیوه‌های نگهداری آسان این گیاه باعث شده‌اند، بسیاری از دوست‌داران گل و گیاه، به شمعدانی علاقه ویژه‌ای داشته باشند.

اگر شما هم طرفدار گیاه شمعدانی هستید، با مجله اسنپ‌فود همراه باشید تا با روش‌های صحیح نگهداری، بیماری‌های رایج و راه‌های درمان مشکلات این گیاه زیبا آشنا شوید.

معرفی گل شمعدانی

گل شمعدانی با نام علمی «PELARGONIUM HORTOM» گیاهی از رده گیاهان علفی با طول عمر یک یا چندساله پایا است که هم در گلدان و هم در باغچه و فضای باز رشد می‌کند. این گیاه، نگهداری، کاشت و تکثیر چندان دشواری ندارد و در میان انواع گل آپارتمانی با کمی حوصله و صرف زمان، به‌راحتی می‌توان آن را در باغچه یا گلدان کاشت.

ارتفاع این گیاه در طبیعت به 2 متر هم می‌رسد و از لحاظ ظاهری دارای برگ‌های بزرگ کروی‌شکل و پرزدار است و گل‌هایی بزرگ با تنوع رنگی دارد. شمعدانی‌‌های ایران از رده پلارگونیوم‌‌ها و جنس پلارگونیوم هستند که برگ‌های پنجه‌ای‌شکل و گل‌های متراکم دارند.

از سوی دیگر، این شمعدانی به‌عنوان گیاه فضای سبز و پات‌پلنت Pot plant معرفی می‌شود و یک گیاه کاملا مناسب برای نگهداری در آپارتمان به حساب می‌آید. البته، برای نگهداری گل شمعدانی در آپارتمان بهتر است ابتدا با انواع این گل آشنا باشید تا بتوانید مناسب‌ترین را انتخاب کنید.

انواع گل شمعدانی

شمعدانی مانند گل لیلیوم تنوع بسیاری دارد که هریک از انواع آن زیبایی خاص خود را دارد. در ادامه محبوب‌ترین انواع آن را معرفی می‌کنیم:

گل شمعدانی رگال یا اژدر

برگ‌های گل شمعدانی رگال یا اژدر که باغبان‌ها اغلب آن را با نام شمعدانی آلمانی هم می‌شناسند، به رنگ سبز تیره با دم‌برگ دراز و چین‌دار است. گل‌های این نوع بسیار درشت هستند و در رنگ‌های صورتی، قرمز و گاهی دو رنگ با رگه‌های ارغوانی و به شکل چتری یافت می‌شوند. ساقه گیاه شمعدانی رگال بدون کرک است و دوره بسیار کوتاه گل‌دهی دارد.

شمعدانی آنجل

گل شمعدانی آنجل هم شبیه گل‌های شمعدانی اژدر یا رگال است، با این تفاوت که برگ‌هایی متراکم‌تر دارد. این گل عموما از گونه P.crispum مشتق شده است.

برگ عشقه‌ای یا گل شمعدانی پیچ

شمعدانی‌ برگ عشقه‌ای Pelargonium Ivy-leaf  که به آن شمعدانی پیچ هم گفته می‌شود، نوع دیگری از گل شمعدانی و یک گیاه چندساله و همیشه‌سبز است. این گل شاخسار خزنده و گل‌های ساده‌ای با 5 گلبرگ یا بیشتر دارد و اکثرا در گلدان‌های آویخته و لبه‌های باغچه کاشته می‌شود.

شمعدانی زونال

شمعدانی زونال یا Pelargonium zonal  دارای شاخسار علفی و اغلب چندساله است. این گیاه به‌صورت ایستاده و مستقیم رشد می‌کند و به‌دلیل سازگاری بالا، یکی از محبوب‌ترین گونه‌های این گیاه به حساب می‌آید. از لحاظ ظاهری، شمعدانی زونال دارای گل‌های ساده 5 برگ یا بیشتر است. این شمعدانی معمولا در فضای باز کاشته می‌شود و‌ بیشتر از گونه‌های P.inquinans و P.zonale  مشتق شده است.

شمعدانی برگ عطری

گل شمعدانی برگ عطری Pelargonium Scented-leaved هم یکی دیگر از انواع این گیاه زیبا با بوته‌هایی همیشه سبز است که آن را با رایحه خوش برگ‌هایش می‌شناسند؛ اما برای حیوانات خانگی خطرناک است و می‌تواند باعث مسمومیت آن‌ها شود. این گونه برگ‌های پهن با شیارهایی دارد که برگ را به چند قسمت تقسیم می‌کنند. درواقع، حاشیه این برگ‌ها دارای شیار و دندانه و برخی از برگ‌ها ابلق هستند.

گل شمعدانی یونیک

شمعدانی یونیک Pelargonium unique دسته دیگری از شمعدانی با بوته همیشه‌سبز است. گل‌های این دسته با گل‌های دیگر دسته‌ها متفاوت هستند و ویژگی‌های خاص خود را دارند. در نظر داشته باشید که خانواده شمعدانی بسیار گسترده است و انواع دیگری مانند گل شمعدانی هلندی را شامل می‌شود که دارای گل‌های زیبا و منحصربه‌فردی هستند.

روش‌های نگهداری گل شمعدانی

اگر مدام در ذهنتان می‌گویید «چگونه شمعدانی پرگل داشته باشیم» باید گفت که قبل از هرچیز لازم است، روش‌های نگهداری از آن را بدانید. نگهداری از گل شمعدانی در آپارتمان، فضای باز و همین‌طور در فصول زمستان و تابستان متفاوت است. قبل از پرداختن به تعویض گلدان و هرس گیاه که دو مرحله مهم برای سلامت گیاه هستند، باید برخی نکات را در نظر بگیرید.

تامین نور مناسب برای رشد

گل‌های شمعدانی بسیار نورپسند هستند و برای اینکه بیشترین تعداد شکوفه را داشته باشند، روزانه به 6 تا 8 ساعت آفتاب کامل نیاز دارند تا به‌خوبی گل دهند و رشد کنند. بنابراین، هنگام کاشت شمعدانی در باغچه یا نگهداری از آن در خانه، بهتر است به این موضوع توجه کنید و آن را به‌صورت دائم در سایه یا زیر نور مستقیم خورشید قرار ندهید. به همان اندازه که در سایه رشد نمی‌کند و پژمرده می‌شود، در نور مستقیم خورشید هم می‌تواند آسیب ببیند.

توجه به رطوبت موردنیاز گیاه

شمعدانی رطوبت زیاد را دوست ندارد و آبیاری زیادی نمی‌خواهد. خیس‌ماندن طولانی‌مدت خاک این گل می‌تواند باعث پوسیدگی ریشه‌های آن شود؛ بنابراین، برای آبیاری گیاه تا زمان خشک‌شدن کامل خاک باید صبر کنید. اگر شمعدانی‌تان را در گلدان کاشته‌اید، مطمئن شوید که آب اضافی به‌خوبی از سوراخ‌های زهکشی گلدان خارج می‌شود و هر 5 روز یک‌بار آن را آبیاری کنید.

نگهداری گل شمعدانی در دمای مناسب

سعی کنید روزانه گلدان شمعدانی را برای ساعاتی در جریان هوای آزاد و اکسیژن قرار دهید. بهترین دما برای نگهداری از گل شمعدانی 13 تا 18 درجه سانتی‌گراد است. البته، این گیاه در دمای بالا هم زنده می‌ماند؛ اما دمای بیش از 40 درجه سانتی‌گراد به گل‌ها آسیب می‌زند.

استفاده از خاک مناسب

خاک مناسب برای این گیاه باید کاملا زهکشی شود و سنگین، اسیدی و آهکی نباشد. برای دستیابی به خاک مناسب برای گیاه می‌توانید از فرمول زیر استفاده کنید:

خاک برگ 2 قسمت + خاک باغچه 4 قسمت + کود گاوی 2 قسمت + 2 قسمت شن + خاک لوم 3 قسمت + کود دامی یک قسمت + ماسه یک قسمت

کوددهی به‌موقع گیاه

شمعدانی‌ها به کود سبک نیاز دارند که در ماه‌های رشد نیاز است هر 2 هفته یک‌بار فرایند کوددهی انجام شود. اگرچه هنگام کاشت آن در باغچه ممکن است به کود زیادی نیاز نداشته باشد؛ اما برای گل‌دهی خوب لازم است از 2 قاشق غذاخوری کود محلول در آب سه‌بیست در 1 گالن آب استفاده کنید.

این محلول را می‌توانید هر 3 هفته یک‌بار، زمانی که گیاه در حال رشد است، به او دهید. توجه داشته باشید که کوددهی بیش از حد می‌تواند باعث رشد شاخ‌وبرگ‌های آن شود و گل شکوفه ندهد. در نهایت، توجه داشته باشید که در زمستان نباید به این گیاه کود دهید.

تعویض گلدان

انتخاب گلدان مناسب و تعویض به‌موقع آن یکی از مهم‌ترین اصول نگهداری از گلدان شمعدانی است. گلدان‌های سفالی که در قسمت کف دارای سوراخ‌هایی برای خروج آب اضافی هستند، بهترین انتخاب برای گل شمعدانی محسوب می‌شوند. همچنین، برای تعیین اندازه گلدان مورد نیاز باید به ریشه گیاه توجه کنید؛ شمعدانی به گلدانی به اندازه ریشه نیاز دارد.

برای تعویض گلدان، باید به رشد ریشه گیاه توجه داشته باشید. زمانی گلدان شمعدانی را باید تعویض کنید که ریشه کاملا رشد کرده و گلدان را شکسته یا از زیر لیوانی بیرون زده باشد. بهتر است قبل از رشد ریشه به گلدان گیاه دست نزنید.

هرس‌کردن شمعدانی

برای داشتن یک گیاه سالم و شاداب، بهتر است هر 6 ماه یک‌بار، زمانی که گیاه گل ندارد، برگ‌های آن را هرس کنید. این کار به رشد انفجاری شمعدانی و اضافه‌شدن برگ‌های جدید به آن کمک می‌کند.

بهترین زمان برای هرس گیاه شمعدانی، اواخر زمستان و اواسط تابستان است که شرایط ایده‌آل برای این کار فراهم می‌شود. بهتر است هر از گاهی سر ساقه اصلی گیاه شمعدانی را کمی کوتاه کنید تا گیاه جان تازه‌ای بگیرد و برگ‌های جدید جوانه بزنند.

گل شمعدانی نماد چیست؟

آیا تابه‌حال به مفهوم رنگ‌های مختلف شمعدانی فکر کرده‌اید؟ آیا می‌دانید که رنگ‌های مختلف این گل بیانگر نمادهای مختلفی هستند؟ به‌طور مثال گفته می‌شود که گل شمعدانی، نماد رسمی متولدین ماه آبان است.

• گل شمعدانی قرمز نماد محافظت است و از خانه شما در برابر غریبه‌ها مراقبت می‌کند.
• شمعدانی سفید نمادی از باروری است.
• رنگ صورتی آن هم نمادی از عشق و گل شمعدانی زرد نماد دوستی و شادی است.
• گل شمعدانی آبی رنگ هم نمادی از صلح است و آرامش را به افراد هدیه می‌دهد.

نگهداری شمعدانی در حیاط مارها را از محوطه و باغ شما دور می‌کند. این گل را می‌توانید به دوستانی هدیه دهید که در شرایط سختی قرار دارند؛ چراکه هدیه‌دادن آن، نمادی از میزان علاقه شماست. علاوه‌بر این‌ها، گل شمعدانی هلندی بنفش هم نمادی از موفقیت است و گزینه‌ای مناسب برای هدیه‌دادن به‌شمار می‌رود.

فواید و خواص گل شمعدانی

شاید عمر گل شمعدانی چندان طولانی نباشد؛ اما فواید و خواص زیادی دارد. مهم‌ترین خواص شمعدانی مربوط به روغن این گل است که عبارتند از:

• جلوگیری از بسته‌شدن منافذ پوست و ایجاد آکنه به‌دلیل متعادل‌کردن و تنظیم تولید سبوم
• از بین‌برنده التهاب پوست و دارای خواص تسکین‌دهنده و آرام‌بخش
• دارای اثرات جوان‌سازی و ضدپیری به‌دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی آن
• روشن‌کننده پوست صورت
• ضدمیکروب و ضدعفونی‌کننده پوست
• سفت‌کننده و تقویت‌کننده پوست
• تحریک مو و تقویت آن
• مرطوب‌کننده و آبرسان پوست و مو
• مناسب برای آروماتراپی

متخصصان طب سنتی بر این باورند که گل شمعدانی خاصیت ضدالتهابی دارد که در تسکین درد و التهاب مفاصل موثر است. رایحه دلپذیر و آرامش‌بخش این گل هم به کاهش اضطراب، افسردگی و بی‌خوابی کمک می‌کند؛ به‌همین دلیل، خواص گل شمعدانی در خانه نه‌تنها به سلامتی جسمانی، بلکه به آرامش روانی هم ختم می‌شوند.

روش‌های رشد سریع گل شمعدانی

برای رشد انفجاری گیاه شمعدانی کافی است چند نکته ساده را رعایت کنید.

• گلدان شمعدانی را از سایه دور کنید و آن را روزی 6 تا 8 ساعت در آفتاب مستقیم قرار دهید. اگر قصد کاشت شمعدانی‌ها در باغچه را دارید، دقت کنید که آن‌ها را در مکانی با نور کافی و بدون سایه بکارید.
• از خیس‌ماندن طولانی‌مدت خاک گلدان جلوگیری کنید. آبیاری شمعدانی را تنها زمانی انجام دهید که خاک آن به‌صورت کامل خشک شده است.
• اطمینان حاصل کنید که آب اضافی از طریق سوراخ‌های زهکشی یا کف گلدان به‌راحتی خارج می‌شود.
• برای پرگل شدن شمعدانی گل‌های پژمرده و برگ‌های زرد را تا رسیدن به ساقه اصلی جدا کنید.
• از کمپوست و کود سه بیست برای شمعدانی و پرگل‌شدن آن استفاده کنید.

با رعایت این نکات ساده و انجام مراقبت‌های لازم، می‌توانید گیاهی زیبا و سرسبز داشته باشید.

روش‌های تکثیر گل شمعدانی

برای تکثیر شمعدانی می‌توانید از هر دو روش قلمه‌زدن و کاشت بذر استفاده کنید. از بین این دو روش، قلمه‌زدن روش ساده‌تر و متداول‌تری است. تکثیر شمعدانی اگرچه کار پیچیده‌ای نیست؛ اما نکات فراوانی دارد که برای انجام درست این‌کار باید بدانید.

از روش‌های صحیح نگهداری از بذر گرفته تا مراحل گام‌به‌گام قلمه‌زدن و فصل مناسب برای انجام این عملیات، همه نکات مهمی هستند که باید برای تکثیر این گیاه بدانید. به‌دلیل اهمیت این موضوع در مقاله دیگری به‌صورت کامل به روش‌های تکثیر و قلمه زدن گل شمعدانی پرداخته‌ایم.

بیماری‌های گل شمعدانی و روش درمان

گیاه شمعدانی با وجود مقاومت بالا، همچنان ممکن است تحت تاثیر آفت‌ها و بیماری‌های مختلفی قرار گیرد. در ادامه، ابتدا به مهم‌ترین آفات و سپس به معرفی شایع‌ترین بیماری‌های این گیاه می‌پردازیم.

شته: یکی از آفت‌های اصلی گیاه شمعدانی است که‌ شیره گیاه را می‌مکد، گیاه را ضعیف می‌کند، رشد آن را کاهش می‌دهد یا متوقف می‌کند. بهترین راه درمان استفاده از سموم حشره‌‌کش تماسی یا سیستماتیک است.

کرم غنچه: اگر روی برگ‌های شمعدانی سوراخ مشاهده کردید، به احتمال زیاد دچار کرم غنچه شده است. برای از بین‌بردن این آفت به سموم تماسی مانند دیازینون نیاز دارید.

زردشدن و گل‌ندادن شمعدانی: از شایع‌ترین دلایل زردشدن گیاه می‌توان به آبیاری کم یا زیاد، بی‌آبی بیش از حد گیاه، شرایط آب‌و‌هوایی نامناسب و کمبود نور اشاره کرد

سفیدشدن برگ شمعدانی: مهم‌ترین علت سفیدشدن برگ گل شمعدانی وجود تار کنه قرمز یا عنکبوت است. وقتی با این مشکل روبه‌رو می‌شوید، باید گیاه را سم‌پاشی کنید.

در این بخش به صورت خلاصه و کوتاه به برخی بیماری‌های شمعدانی اشاره کردیم اما در مقاله‌ای جداگانه همه‌ی بیماری آفات و بیماری‌های این گیاه و روش درمان آن را به طور کلی بررسی کرده‌ایم.

کلام آخر

در این مقاله به معرفی گل شمعدانی و روش‌های نگهداری از این گیاه زیبا و محبوب پرداختیم. گل شمعدانی خارجی یا گونه‌های متداول در ایران، همگی از گیاهان مقاوم محسوب می‌شوند؛ به‌طوری که نگهداری از آن‌ها در فضای باز یا گلدان و آپارتمان کار دشواری نیست. با سفارش گل آنلاین از اسنپ فود به راحتی هر گل و گیاهی که می‌خواهید را تهیه کنید.

شما می‌توانید با صرف کمی زمان و انجام مراقبت‌های ساده مانند تامین نور مورد نیاز، آبیاری منظم و استفاده از کود مخصوص، سال‌ها از این گیاه به‌خوبی نگهداری کنید. اگر گیاه شما پژمرده، زرد یا بیمار شده است، می‌توانید از نکات مطرح‌شده در این مقاله برای احیای آن کمک بگیرید.