عرق یونجه؛ خواص، طریقه مصرف و عوارض
یونجه یکی از گیاهان دارویی است که شاید خیلی از افراد آن را به‌عنوان خوراک دام بشناسند و تصور کنند که استفاده از آن در درمان بیماری‌ها و مشکلات انسانی، کمی عجیب باشد. اما باید بدانید که استفاده‌های دارویی از این گیاه مفید، قدمتی دیرینه دارد و از درمان مشکلات کبدی و کلیوی گرفته تا زیبایی پوست و مو را شامل می‌شود. این مقاله درباره خواص عرق یونجه و طریقه مصرف آن است؛ ضمن این که در پایان مقاله، عوارض عرق یونجه را هم بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
گیاه یونجه با قدمتی بیش از هزاران سال!
سابقه استفاده از گیاه یونجه در جوامع انسانی به هزاران سال پیش بازمی‌گردد و سال‌ها است که بومیان هند و چین از این گیاه به‌عنوان دارویی شفابخش استفاده می کنند. جالب است بدانید که حتی اسم یونجه هم ریشه عربی دارد و به معنی «پدر همه غذاها» است. این گیاه، بومی قاره آسیا است و پیش از آن که به کشورهای غربی راه یابد، در مشرق زمین، استفاده‌های درمانی بسیاری داشته است. البته امروزه، آمریکا را به‌عنوان بزرگ‌ترین تولید‌کننده گیاه یونجه می شناسند. طبع عرق یونجه در طب سنتی گرم و تر است و افراد گرم‌مزاج باید در مقدار مصرف آن احتیاط کنند.
ارزش غذایی گیاه یونجه
در این بخش از مقاله جدول ارزش غذایی گیاه یونجه را با هم می‌بینیم:
| انرژی | ۲۳ کیلو کالری |
| کربوهیدرات | ۲.۱۰ گرم |
| فیبر غذایی | ۱.۹۰ گرم |
| پروتئین | ۳.۹ گرم |
| چربی کل | ۰.۶۹ گرم |
| قند | ۰.۱۸ گرم |
| آب | ۹۲.۸۲ گرم |
| نیاسین | ۰.۴۸ میلی‌گرم |
| منگنز | ۰.۱۹ میلی‌گرم |
| پتاسیم | ۷۹ میلی‌گرم |
| کلسیم | ۳۲ میلی‌گرم |
| منیزیم | ۲۷ میلی‌گرم |
| ویتامین c | ۸.۲۰ میلی‌گرم |
| سدیم | ۶ میلی‌گرم |
| فسفر | ۷۰ میلی‌گرم |
| زینک (روی) | ۰.۹۲ میلی‌گرم |
| آهن | ۰.۹۶ میلی‌گرم |
| پانتوتنیک اسید | ۰.۵۶ میلی‌گرم |
| ریبوفلاوین | ۰.۱۳ میلی‌گرم |
| ویتامین K | ۳۰.۵۰ میکروگرم |
| مس | ۰.۱۶ میلی‌گرم |
| فولات | ۳۶ میکروگرم |
| تیامین | ۰.۰۵ میکروگرم |
| ویتامین A | ۸ میکروگرم |
| ویتامین E | ۰.۰۲ میلی‌گرم |
خواص یونجه و عرق آن
عصاره گیاه یونجه که به آن عرق یونجه می‌گویند، بسیاری از خواص این گیاه مفید را در خود دارد و نتایج تحقیقات جدید علمی این موضوع را ثابت کرده است. البته خرید عرق یونجه باکیفیت هم موضوع مهمی است که اسنپ فود مسیر آن را برای شما ساده کرده است. کافی است سری به عطاری آنلاین اسنپ فود بزنید تا از مزایای یک خرید راحت از یک مرجع مطمئن برخوردار شوید.
در ادامه این مطلب، مهم‌ترین خواص یونجه و فواید عرق یونجه را با هم می‌خوانیم:
۱. منبعی سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی ضروری
عرق یونجه حاوی بسیاری از مواد معدنی مورد نیاز بدن است که از میان آن‌ها می‌توان به مس، کلسیم، پتاسیم، سدیم و فسفر اشاره کرد. همچنین این گیاه ارزشمند، منبعی غنی از ویتامین‌های گروه B، ویتامین E، ویتامین K و ویتامین C محسوب می‌شود.
علاوه بر ویتامین‌ها و مواد معدنی، گیاه یونجه حاوی آمینواسیدهای کمیابی است که در بدن ساخته نمی‌شوند، اما وجود آن ها برای بدن ضروری است و باید از طریق مصرف مواد غذایی دریافت شوند.
۲. خواص یونجه برای دیابت
یونجه در طب سنتی به‌عنوان درمانی برای دیابت شناخته می‌شود و در این زمینه مطالعات علمی و پژوهشی نیز انجام شده است. برای مثال، در دانشگاه قاهره مطالعه‌ای درباره خواص یونجه در فاز حیوانی انجام شد و نتایج آن نشان داد که مصرف جوانه یونجه در حیوانات مبتلا به دیابت باعث کاهش سطح گلوکز می‌شود.
آزمایش انجام شده روی موش‌ها در دانشگاه اولستر نیز مؤید خواص شبه انسولینی و ضد قند خونی یونجه بود و نشان داد که می‌توان روی این گیاه برای درمان دیابت حساب کرد. با این وجود، مطالعات انسانی بیشتری برای اثبات خواص عرق یونجه برای دیابت مورد نیاز است.
۳. تسکین علائم پسا قاعدگی با مصرف عصاره یونجه
برخی علائم رایج دوره یائسگی شامل تعریق، گرگرفتگی و خشکی واژن هستند و در برخی موارد، فرد علائم شدیدتری را تجربه می‌کند. طب مدرن این علائم را با تجویز استروژن کنترل می‌کند. در این بین، فیتواستروژن‌ها از لحاظ شیمیایی، ترکیباتی شبه استروژنی هستند که در گیاه یونجه به وفور یافت می‌شوند. بنابراین، به نظر می‌رسد استفاده از این گیاه سرنخی برای کاهش علائم این دوره باشد.
در همین رابطه، تحقیق در دانشگاه سیه نا روی 30 خانم یائسه انجام شد و نشان داد که استفاده از ترکیبی خاص بر پایه عصاره گرفته شده از گیاه یونجه می‌تواند علائم ناشی از پساقاعدگی را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
۴. عرق یونجه برای درمان مشکلات کلیوی
شبیه خواص عرق شاتره، عرق یونجه هم خاصیت ادرارآور دارد. بنابراین، مصرف آن باعث کاهش احتمال بروز سنگ کلیه و رفع مشکلات مجاری ادراری می‌شود. بعضی از تحقیقات در زمینه خواص یونجه نشان داده است که مصرف عرق یونجه می‌تواند در دفع سنگ کلیه هم مؤثر باشد.
۵. خواص عرق یونجه برای پوست
گیاه یونجه حاوی مقادیر بسیار بالای کلروفیل است و از آن برای تهیه کلروفیل مایع استفاده می‌شود. کلروفیل به پاکسازی پوست کمک می‌کند و باعث بازسازی سلول‌های پوستی می‌شود. بنابراین، مصرف عرق یونجه برای پوست صورت بسیار مفید است و دیگر نیازی به استفاده از پاک‌کننده‌های شیمیایی پوست نخواهید داشت. به‌علاوه، همان‌طور که گفتیم، این گیاه سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی است که مزایای وجود آن‌ها شامل پوست هم می‌شود. برای مثال، ویتامین A موجود در یونجه خشکی پوست را برطرف می‌کند.
۶. خواص عرق یونجه برای مو
در یونجه ویتامین‌های B1 و B6 وجود دارند که به حفظ سلامت موها و بهبود رشد آن‌ها کمک می‌کنند. ویتامین C از دیگر ویتامین‌های یونجه است که مانع از فعالیت‌های مخرب رادیکال‌های آزاد می‌شود و جلوی تخریب فولیکول‌های مو را می‌گیرد؛ بنابراین، ریزش موها کاهش می‌یابد. به‌علاوه، مواد مغذی موجود در عصاره یونجه به بهبود گردش خون در پوست سر کمک می‌کنند. گردش خون بهتر باعث اکسیژن‌رسانی بیشتر می‌شود و رشد موها را تسریع می‌کند. آهن، روی و سیلیس نیز که از جمله مواد معدنی موجود در یونجه هستند، سرعت ریزش موها را کاهش می‌دهند.
۷. خواص عرق یونجه برای چاقی
به نظر می‌رسد که عرق یونجه در بهبود اشتها و افزایش وزن مؤثر باشد. با‌این‌حال، هنوز یافته‌های علمی قطعی درباره تأثیر مستقیم عرق یونجه بر چاقی وجود ندارد و معمولا در‌این‌باره به شواهد تجربی استناد می‌شود. در واقع یونجه مواد معدنی و مغذی مورد نیاز بدن را فراهم می‌کند و مصرف منظم آن باعث افزایش وزن و پر شدن صورت می‌شود. به‌علاوه، تقویت عضلات و افزایش تراکم استخوان‌ها را هم به همراه دارد. این عرق گیاهی سرشار از آهن است. آهن تأثیر زیادی در جلوگیری از بروز کم‌خونی دارد و کم‌خونی باعث کاهش وزن می‌شود؛ بنابراین، با مصرف عصاره یونجه می‌توان تا حد زیادی کمبود آهن را جبران کرد و مانع از بروز کم‌خونی و در پی آن کاهش وزن شد.
نکته: در کنار تمام فواید عرق یونجه، برای افزایش وزن، روی خواص عرق شاتره هم می‌توانید حساب کنید.
۸. تاثیر عرق یونجه در متابولیسم سلولی
عرق یونجه حاوی ویتامین‌های گروه B، کلروفیل و اسیدهای آمینه ضروری برای بدن است. آمینواسیدها در ساخت پروتئین‌های بدن نقش اساسی دارند. کلروفیل‌ها هم در ساخت گلبول‌های قرمز مؤثر هستند و باعث بهبود اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها می‌شوند. همچنین، استفاده از عرق یونجه برای رفع مشکلات ناشی از سوء‌هاضمه و ناراحتی‌های معده بسیار مفید است.
۹. خواص عرق یونجه برای کبد
مصرف عرق یونجه باعث دفع سموم از بدن می‌شود و کبد را پاکسازی می‌کند؛ بنابراین، برای درمان کبد چرب مفید است. با‌این‌حال، باید بدانید که زیاده‌روی در مصرف عرق یونجه، تأثیر عکس دارد و سلامتی کبد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. البته در میان گیاهان دارویی، دمنوش برای کبد چرب هم کم نیست و شما انتخاب‌های زیادی مانند دمنوش خارمریم، سماق، شیرین بیان و… در اختیار دارید.
۱۰. خواص یونجه برای چشم
گیاه یونجه خواص چشمگیری برای درمان بیماری‌های مربوط به چشم دارد. برای مثال، باعث پیشگیری از ابتلا و درمان بیماری شب کوری می‌شود. به‌علاوه، استفاده از یونجه خام یا پخته برای رفع آب مروارید مفید است. البته در این مورد از دمنوش یونجه هم می‌توان استفاده کرد. جالب است بدانید که در گذشته، استفاده از ضماد یونجه با داروهای گیاهی دیگر، روشی برای رفع التهاب و تسکین درد چشم بوده است.
۱۱. خواص عرق یونجه برای زنان
اگر به‌عنوان یک زن می‌پرسید برای کم خونی چی بخوریم باید بدانید که وجود مقادیر فراوان آهن در این عرق گیاهی، کم‌خونی ناشی از فقر آهن را برطرف می‌کند و خونرسانی به رحم را افزایش می‌دهد. گیاه یونجه و عرق آن به تنظیم هورمون‌های بدن کمک می‌کنند و باعث تنظیم چرخه قاعدگی می‌شوند. در نتیجه، سلامت رحم افزایش می‌یابد و قدرت باروری بیشتر می‌شود. البته خاصیت عرق یونجه چه در سنین پایین و چه در دوران یائسگی قابل توجه است و به طور کلی، باعث سلامت بیشتر رحم می‌شود.
۱۲. خواص عرق یونجه برای کودکان
مصرف عرق یونجه سیستم ایمنی بدن افراد از جمله کودکان را تقویت می‌کند. به‌علاوه، جلوی کم‌خونی را می‌گیرد و باعث افزایش اشتهای بچه‌ها می‌شود. درباره کنترل سطح قند خون هم می‌توانید روی خواص عرق یونجه حساب کنید.
نکته مهم: حتما پیش از استفاده، درباره نحوه استفاده از این عرق گیاهی و دوز مناسب آن برای کودکان با پزشک طب سنتی مشورت کنید.
طریقه مصرف عرق یونجه برای چاقی صورت
اگر به‌دنبال زمان مناسب مصرف عرق یونجه برای چاقی صورت هستید، باید بگوییم که در این مورد، هیچ منبع علمی دقیقی وجود ندارد. با‌این‌حال، توصیه عمومی این است که به منظور پر شدن صورت، عرق یونجه را به صورت روزانه در دو نوبت صبح و بعد از ظهر به اندازه 1 فنجان مصرف کنید. روش دیگر این است که نیم ساعت قبل از وعده‌های غذایی، 1 فنجان عرق یونجه بنوشید تا اشتهای شما تحریک شود و بهتر غذا بخورید. نتیجه ضمنی این کار، افزایش وزن و چاق شدن صورت است.
طریقه مصرف عرق یونجه برای چاقی کل بدن
بیشتر اطلاعات موجود درباره مصرف این عصاره گیاهی مربوط به طب سنتی است و هنوز تحقیقات علمی ثابت شده‌ای درباره میزان تأثیر این گیاه بر افزایش وزن وجود ندارد. با‌این‌حال، مصرف نصف لیوان عرق یونجه در صبح و نصف لیوان در عصر با هدف افزایش وزن، ضرری ندارد.
نکته: اگر به‌دنبال خواص یونجه برای لاغری و طریقه مصرف عرق یونجه برای لاغری هستید، راه را اشتباه می‌روید و این عرق گیاهی در این مورد کارآمد نیست. پیشنهاد ما این است که به‌جای استفاده از گیاه یونجه، به سراغ خواص عرق کاسنی بروید و از فواید این گیاه بهره‌مند شوید.
بهترین زمان مصرف عرق یونجه
مانند تمام عرقیجات گیاهی، زیاده‌روی در مصرف عرق یونجه هم توصیه نمی‌شود. شاید بپرسید عرق یونجه را قبل از غذا بخوریم یا بعد از غذا؟ باید بگوییم که بهترین زمان مصرف عرق یونجه پیش از هر وعده غذایی است، اما نباید مصرف آن بیشتر از 2 هفته ادامه پیدا کند. بعد از 2 هفته، بین 45 تا 60 روز مصرف عرق یونجه را متوقف کنید تا دچار عوارض عرق یونجه برای چاقی یا سایر اهداف مورد نظرتان نشوید.
آیا مصرف یونجه باعث کاهش کلسترول می‌شود؟
یکی از مطالعات فاز حیوانی نشان داد که درصد کلسترول خون میمون‌ها با مصرف گیاه یونجه کاهش یافت. همچنین، آزمایش دیگری که روی ۱۵ فرد مبتلا به هیپرلیپوپروتئینمی انجام شد، نشان داد که مصرف دانه یونجه در ۸ هفته باعث کاهش کلسترول و لیپوپروتئین بد شده است. با‌این‌حال، آزمایش‌های تأییدشده و مطالعات انسانی در‌این‌باره به زمان طولانی‌تری نیاز دارد. به‌علاوه، مطالعات نشان می‌دهند که جای دادن 1 فنجان عرق یونجه در برنامه غذایی، در یک دوره درمانی محدود، به کنترل فشار خون هم کمک می‌کند. با این وجود، اگر به‌دنبال بهترین دمنوش برای فشار خون بالا هستید، باید بدانید که انتخاب‌های دیگری مانند دمنوش زرشک، چای سبز، برگ زیتون و… هم خواص درمانی فوق‌العاده‌ای دارند.
مضرات عرق یونجه
هر گیاه دارویی به موازات اثرات درمانی خود، عوارض و محدودیت‌هایی برای مصرف دارد و گیاه یونجه هم از این قاعده مستثنی نیست. البته به طور معمول، استفاده مناسب از عرق یونجه در دوز متعادل، برای افرادی که دچار مشکلات و بیماری‌های زمینه‌ای نیستند، عارضه خاصی ایجاد نمی‌کند. با‌این‌حال، قبل از شروع مصرف، حتما با یک پزشک متخصص مشورت کنید. در نظر داشته باشید که مصرف هر گونه گیاه دارویی باید طبق نظر پزشک و با توجه به شرایط فردی صورت گیرد و به طور خاص درباره عرق یونجه، این نکته مهم را فراموش نکنید که دوره درمان با این عرق گیاهی، نباید بیش از 2 هفته طول بکشد.
در این قسمت، برخی از مهم‌ترین عوارض و محدودیت‌های مصرف عرق یونجه را با هم مرور می‌کنیم:
- احتمال ایجاد واکنش‌های آلرژیک مانند کهیر، خارش، تورم، تنگی نفس و در موارد شدیدتر، شوک آنافیلاکسی
- افزایش احتمال خونریزی در صورت مصرف همزمان این عرق گیاهی با داروهای رقیق‌کننده خون
- احتمال بروز مشکلات گوارشی مانند نفخ، اسهال، دل درد و…
- محدودیت مصرف برای مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر
- احتمال افزایش سطح قند خون در صورت زیاده‌روی در مصرف
- احتیاط در مصرف عرق یونجه در دوران بارداری و شیردهی (در این زمینه هنوز تحقیقات کافی انجام نشده است و لازم است که حتما پیش از مصرف این عرق گیاهی با پزشک خود مشورت کنید تا دچار عوارض ناخواسته نشوید.)
یونجه با خواص درمانی بی نظیر!
در این مطلب به ترکیبات مختلف گیاه یونجه مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی آن اشاره کردیم. خواص و مضرات عرق یونجه را ذکر کردیم و گفتیم که بهترین طریقه مصرف این فراورده گیاهی چیست. البته توجه کنید که استفاده از خواص گیاه یونجه، فقط محدود به مصرف عرق یونجه نیست و شما می‌توانید روی خواص دمنوش یونجه هم حساب کنید یا برای پخت نان جو خانگی، ترکیب جو و یونجه را به کار ببرید تا به این ترتیب، مواد مغذی دریافتی بدن در طول روز را افزایش دهید.
